Print this page
12 Μαρτίου 2014

Ευρωκοινοβούλιο: αδιαφανής και χωρίς νομιμοποίηση η Τρόικα. Ανάγκη εναλλακτικού σχεδίου

του Νίκου Χρυσόγελου

 

Το Ευρωκοινοβούλιο καλεί την Κομισιόν «να αναλάβει δράση εντός τριών μηνών για να διασφαλίσει πως τα υφιστάμενα προγράμματα δημοσιονομικής προσαρμογής θα έχουν προσαρμοστεί ώστε να περιλαμβάνονται ρήτρες προστασίας των θεμελιωδών δικαιωμάτων και διασφάλισης της τήρησης των συλλογικών συμβάσεων». Είναι εκπληκτικό το πώς το ελληνικό πολιτικό σύστημα στο σύνολό του έχει μείνει βουβό μπροστά στην διαδικασία που ξεκίνησε το Ευρωκοινοβούλιο για αξιολόγηση των πολιτικών της τρόικα αλλά και του «μοντέλου» τρόικα. Είναι αμήχανο γιατί οι εξελίξεις δεν εντάσσονται στο πλαίσιο στο οποίο κινούνται τα ελληνικά πολιτικά κόμματα σε ένα θέμα που είναι καθοριστικό για την χώρα μας. Η μεν κυβέρνηση μέχρι τώρα μιλούσε, στις διάφορες συνθέσεις της, για μονόδρομο, η δε αντιπολίτευση υπόσχονταν ότι θα καταργήσει τα μνημόνια μέσω του τσαμπουκά ή έστω της καλύτερης διαπραγματευτικής ικανότητάς της απέναντι στην Μέρκελ. Στο σύνολό της η ελληνική πολιτική τάξη, παλιά και νέα, έχει αποδείξει ότι δεν γνωρίζει πώς να πετυχαίνει συμμαχίες, να αξιοποιεί ευρωπαϊκές πολιτικές και να συμμετέχει ισότιμα στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι.

 

Οι Πράσινοι είχαμε ζητήσει - και με τις παρεμβάσεις μας έγινε κατορθωτό να συμφωνήσει η πλειοψηφία - να ξεκινήσει η διαδικασία αξιολόγησης των πολιτικών της τρόικα στις τέσσερις μνημονιακές χώρες, Ελλάδα, Πορτογαλία, Κύπρο, Ιρλανδία. Δυο Επιτροπές του Ευρωκοινοβουλίου, η Απασχόλησης - Κοινωνικών Υποθέσεων καθώς και η Οικονομικής- Νομισματικής Πολιτικής, ανέλαβαν το κύριο βάρος. Προσπαθήσαμε ως Πράσινοι να συμμετέχουν εξίσου ενεργά και δυο άλλες Επιτροπές, στις οποίες συμμετέχω, η Επιτροπή Περιφερειακής Ανάπτυξης και η Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας κι Ασφάλειας Τροφίμων. Η πρότασή μου που υποστηρίχθηκε σθεναρά από την Ομάδα των Πράσινων δεν έγινε τελικά δεκτή από τους συντονιστές των άλλων πολιτικών ομάδων, με την δικαιολογία ότι δεν υπήρχε πλέον επαρκής χρόνος για εμπλοκή και αυτών των Επιτροπών. Το σημαντικό είναι όμως πως ολοκληρώθηκαν τα δύο πορίσματα και το Ευρωκοινοβούλιο θα ψηφίσει την έκθεση στην Ολομέλεια Μαρτίου.

 

Απώλεια θέσεων εργασίας, αύξηση της μακροχρόνιας ανεργίας και της ανεργίας των νέων, λουκέτα σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις, αύξηση της φτώχειας, καταπάτηση των εργασιακών και κοινωνικών δικαιωμάτων, διάλυση της κοινωνικής συνοχής, έλλειψη διαφάνειας και λογοδοσίας κατά τη λήψη των αποφάσεων είναι η αδιαμφισβήτητη πραγματικότητα που αποτυπώνεται και στα πορίσματα της έρευνας του Ευρωκοινοβουλίου. Αναλυτικά: http://www.chrysogelos.gr/newsite/index.php/2012-01-26-17-17-39-594/deltia-typou/item/3620-review-troika-proposal-superseded-by-european-institutions-political-change

 

Έλλειψη διαφάνειας και λογοδοσίας

Η εντονότερη κριτική που ασκείται στην έκθεση της Επιτροπής Οικονομικής και Νομισματικής Πολιτικής του Ευρωκοινοβουλίου, που εγκρίθηκε στις 24/2/2014, αφορά στην αδιαφάνεια και έλλειψη λογοδοσίας της Τρόικα, τόσο απέναντι στο Ευρωκοινοβούλιο, όσο και σε εθνικό επίπεδο. Τα τρία όργανα της Τρόικα είχαν άνιση κατανομή των ευθυνών μεταξύ τους, διαφορετικές εντολές, καθώς και δομές διαπραγμάτευσης και λήψης αποφάσεων με διαφορετικά επίπεδα ευθύνης, με αποτέλεσμα να απουσιάζει ο κατάλληλος έλεγχος και η δημοκρατική λογοδοσία, επισημαίνεται στην έκθεση. Αυτός ο αδιαφανής και ασαφής τρόπος εργασίας της Τρόικας εμπόδισε την εθνική «οικειοποίηση» των μεταρρυθμίσεων.

 

Έλλειψη διαφάνειας διαπιστώνεται και κατά τις διαπραγματεύσεις των μνημονίων, καθώς όταν ζητήθηκε η γνώμη τους, τα εθνικά κοινοβούλια βρέθηκαν αντιμέτωπα με την επιλογή μεταξύ της χρεοκοπίας και της αποδοχής μνημονίων που ήταν προϊόντα διαπραγμάτευσης μεταξύ της Τρόικας και των εθνικών αρχών και όχι δημοκρατικής διαβούλευσης με τους κοινωνικούς εταίρους.

Περιγράφονται, ακόμα, διάφορες δυνητικές συγκρούσεις συμφερόντων που συνδέονται με τη συμμετοχή των θεσμικών οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) στην Τρόικα και τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας.

 

Επιπλέον, επισημαίνεται ότι τα προγράμματα δημοσιονομικής προσαρμογής βρίσκονται σε αντίθεση με τις ευρωπαϊκές πολιτικές, όπως για παράδειγμα με τη «Στρατηγική Ευρώπη 2020», και δεν δεσμεύονται, όπως θα έπρεπε, από το Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ και τις Συνθήκες.

 

Ίδια συνταγή για όλους

Η Τρόικα ακολούθησε την ίδια “συνταγή διάσωσης” με πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής, αγνοώντας κι αδιαφορώντας για τις διαφορετικές συνθήκες σε κάθε χώρα. Όχι μόνο υιοθέτησε πανομοιότυπη προσέγγιση, αλλά επιπλέον απέτυχε να επέμβει διορθωτικά όταν οι αποφάσεις της αποδείχθηκαν αναποτελεσματικές ή βασισμένες σε λανθασμένες υποθέσεις, όπως στην περίπτωση των δημοσιονομικών πολλαπλασιαστών. Ανεπαρκής, απροετοίμαστη, αλλά και μη ευέλικτη η Τρόικα απέτυχε να διαχειριστεί αποτελεσματικά, ή έστω ορθολογικά, την κρίση.

 

Οι ευθύνες των κρατών μελών

Στην έκθεση επισημαίνεται ότι η ΕΕ αποτελεί τον αποδιοπομπαίο τράγο των δυσμενών επιπτώσεων της Τρόικα, παρά το γεγονός ότι οι υπουργοί Οικονομικών των κρατών μελών είναι αυτοί που φέρουν την πολιτική ευθύνη για τις ενέργειες της Τρόικα. Τα μέλη του Eurogroup είναι αυτά που λαμβάνουν τις τελικές αποφάσεις σχετικά με τη χρηματοδοτική συνδρομή και τους όρους παροχής της βοήθειας. Κατηγορούνται, επίσης, ότι απέτυχαν να δώσουν σαφείς και συνεκτικές πολιτικές κατευθύνσεις στην Κομισιόν όσον αφορά στους στόχους που ζητήθηκε να πετύχουν οι τέσσερις χώρες σε αντάλλαγμα της οικονομικής βοήθειας.

 

Τι μέλλει γενέσθαι

Θα πει κανείς ότι αυτά είναι λίγο πολύ γνωστά. Η πολιτική σημασία των διαπιστώσεων είναι, όμως, μεγάλη αφού αυτές δεν είναι μόνο των Πράσινων (τα λέγαμε από την αρχή) ή κάποιας άλλης πολιτικής ομάδας αλλά δυο βασικών θεσμικών Επιτροπών του Ευρωκοινοβουλίου, κι εκφράζουν πλειοψηφία που αποτελείται από ευρωβουλευτές διαφορετικών πολιτικών ομάδων. Εφόσον ψηφιστούν, όπως αναμένεται, και από την Ολομέλεια του Ευρωκοινοβουλίου, η πολιτική σημασία της έκθεσης θα είναι τεράστια όχι μόνο λόγω των διαπιστώσεών της αλλά και για τις προτάσεις για το από εδώ και πέρα καθώς και για τον ρόλο που επιδιώκει να έχει το Ευρωκοινοβούλιο στις ευρωπαϊκές πολιτικές εξελίξεις.

Σύμφωνα με τις συστάσεις της έκθεσης, τα προγράμματα προσαρμογής θα πρέπει να περιλαμβάνουν εναλλακτικό σχέδιο, σε περίπτωση που αποδεικνύεται ότι βασίστηκαν σε λανθασμένες υποθέσεις. «Ιδιαίτερη σημασία πρέπει να δίνεται στη μεγαλύτερη συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων, των εθνικών κοινοβουλίων και του Ευρωκοινοβουλίου στο σχεδιασμό και την εφαρμογή των προγραμμάτων προσαρμογής, ώστε να διασφαλίζεται η απαραίτητη λογοδοσία και δημοκρατική νομιμοποίηση». «Τα προγράμματα πρέπει να λαμβάνουν δεόντως υπόψη την απασχόληση, τις κοινωνικές πτυχές και ευνοϊκά για την ανάπτυξη μέτρα». Πρέπει να «βελτιωθεί η λογοδοσία της Κομισιόν απέναντι στο Ευρωκοινοβούλιο, όταν ενεργεί υπό την ιδιότητα του μέλους της Τρόικα».

 

Η Τρόικα είναι ένας θεσμός εκτός της “κοινοτικής μεθόδου”, γι’ αυτό η έκθεση συνιστά «ριζική επανεξέταση του πλαισίου», με συμμετοχή του ΔΝΤ μόνο εάν είναι απολύτως απαραίτητο, με παρουσία της ΕΚΤ μόνο ως «σιωπηλού παρατηρητή». Προτείνεται η δημιουργία Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ταμείου, και «η Κομισιόν θα πρέπει να καταθέσει σχετική πρόταση μέχρι τέλος του 2014».

 

Η αξιολόγηση των πολιτικών της Τρόικα από το ΕΚ, μια διαδικασία που ξεκίνησε ως πρωτοβουλία των Πράσινων αλλά πήρε θεσμική μορφή, καθιστά το μόνο δημοκρατικά εκλεγμένο θεσμικό όργανο της ΕΕ ουσιαστική ασφαλιστική δικλίδα διαφάνειας και δημοκρατίας του συστήματος ευρωπαϊκής διακυβέρνησης. Επιπλέον, έχει φτάσει πια η ώρα για την αναθεώρηση της πολιτικής αντιμετώπισης της κρίσης μέσα από ουσιαστικό διάλογο με την κοινωνία των πολιτών και τους επαγγελματικούς και κοινωνικούς φορείς. Είναι πια καιρός η Ευρωπαϊκή Ένωση να αντιληφθεί ότι η διαδικασία είναι αδιέξοδη - η έκθεση τονίζει, άλλωστε, ότι οι αποφάσεις της Τρόικα θεωρούνται αδιαφανείς, ασαφείς και στερούμενες δημοκρατικού ελέγχου-, το ελληνικό πολιτικό σύστημα να αφομοιώσει την πολιτική διεργασία στο ευρωπαϊκό επίπεδο και η ελληνική κοινωνία να κατανοήσει ότι απαιτείται ένα εναλλακτικό δημιουργικό σχέδιο διεξόδου από την κρίση με δίκαιο και ορθολογικό τρόπο.

 

___________________________

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στον περιφερειακό και τοπικό Τύπο στις 12/3/2013