news 20160119 waste

 

 

Συμμετείχα πρόσφατα στην ημερίδα «Χωριστή συλλογή απορριμμάτων στο πλαίσιο της κυκλικής οικονομίας», που συνδιοργάνωσαν το MunicipalWasteEurope και το EUROCITIES στις 29/1/2016, στις Βρυξέλλες, ως εκπρόσωπος του κοινωνικού συνεταιρισμού "ΑΝΕΜΟΣ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ".  Ως ομιλητές συμμετείχαν ο Επίτροπος Περιβάλλοντος, Θαλάσσιας Πολιτικής και Αλιείας, Karmenu Vella, στελέχη της Γενικής Διεύθυνσης Περιβάλλοντος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Επιτροπής Περιφερειών, εκπρόσωποι της αυτοδιοίκησης και δημοτικών επιχειρήσεων, ερευνητές, μεταξύ άλλων των ινστιτούτων BiPRO, Copenhagen Resource Institute καθώς και στελέχη ενώσεων και δικτύων, όπως των Municipal Waste Europe, EUROCITIES που συνδιοργάνωσαν την ημερίδα.

Είχα την ευκαιρία να συνομιλήσει με εκπροσώπους Δήμων και δημοτικών επιχειρήσεων σχετικά με τις επιτυχίες τους.

Δείτε το πρόγραμμα της ημερίδας εδώ και τις παρουσιάσεις εδώ.

Μελέτη της Κομισιόν για χωριστή συλλογή απορριμμάτων

Σήμερα στα 28 κράτη μέλη της ΕΕ μόνο το 19% των αστικών αποβλήτων συλλέγεται χωριστά, ενώ το 80% εξακολουθεί να καταλήγει στο καλάθι των αχρήστων. Μεγάλο μέρος αυτών των αποβλήτων δεν μπορεί να ανακυκλωθεί, καθώς έχει επιμολυνθεί κατά τη διάρκεια της συλλογής, με αποτέλεσμα να σημειώνεται τεράστια απώλεια πρώτων υλών. Η χωριστή συλλογή γυαλιού, χαρτιού, μετάλλου και πλαστικού είναι υποχρεωτική στην Ευρωπαϊκή Ένωση από το 2015.

Με το νέο πακέτο για την κυκλική οικονομία[1]που υιοθετήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή το Δεκέμβριο του 2015, η χωριστή συλλογή αποκτά ακόμα μεγαλύτερη σημασία.  Οι προτάσεις περιλαμβάνουν περισσότερο φιλόδοξους στόχους ανακύκλωσης για τα αστικά απόβλητα και τις συσκευασίες, με απαγόρευση της υγειονομικής ταφής για τα χωριστά συλλεγμένα απόβλητα από χαρτί, μέταλλο, γυαλί, πλαστικό και τα νέα βιολογικά απόβλητα.

Σύμφωνα με μελέτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η Σλοβενία, η Εσθονία και η Φιλανδία παρουσιάζουν τα υψηλότερα ποσοστά στη χωριστή συλλογή απορριμμάτων. Η χωριστή συλλογή απορριμμάτων αποτελεί ήδη νομική υποχρέωση στην Ευρώπη, αλλά χρειάζονται ακόμα βελτιώσεις αναφορικά με τη διαχείριση και ανακύκλωση των αποβλήτων ώστε να επιταχυνθεί η μετάβαση προς μία περισσότερο κυκλική οικονομία. Οι πρωταθλήτριες πόλεις στη χωριστή συλλογή είναι οι: Λιουμπλιάνα (Σλοβενία), Ταλίν (Eσθονία) και Ελσίνκι (Φιλανδία), με ποσοστά 55,4 %, 47,2 % και 38,6 %, αντιστοίχως.

Η μελέτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής [2], τα αποτελέσματα της οποίας παρουσιάστηκαν στις 29 Ιανουαρίου 2015 στις Βρυξέλλες, αποτελεί μέρος μια ευρύτερης πρωτοβουλίας προώθησης της συνεργασίας και της ανταλλαγής καλών πρακτικών στην Ευρώπη μέσω του συστηματικού διαλόγου.

Μερικά ενδιαφέροντα στοιχεία που παρουσιάστηκαν στην ημερίδα από πόλεις

Στην ημερίδα παρουσιάστηκαν οι εμπειρίες και οι επιτυχίες πόλεων όπως το Μιλάνο, το Γκέτεμποργκ, το Μάντσεστερ (από τις μεγάλες πόλεις), η Λουμπλιάνα, το Ταλίν και το Ελσίνκι (πρωτεύουσες) καθώς και 3 μικρότερων αλλά πετυχημένων πόλεων: Haderslev (Δανία), Zwolle (Ολλανδία), Ρίμινι (Ιταλία).

Ένα σύνολο φορέων συμμετείχαν, επίσης, στον διάλογο που αναπτύχθηκε σε δυο στρογγυλά τραπέζια, «πώς μπορεί να ενισχυθεί η διακυβέρνηση σε τοπικό επίπεδο για τη χωριστή συλλογή, την ανακύκλωση και την ανάκτηση υλικών» καθώς και «πώς μπορεί η ευθύνη του παραγωγού και η χωριστή συλλογή να υποστηρίξει την ποιοτική ανακύκλωση και την μεγιστοποίηση της ανάκτησης υλικών».

Όλες οι εισηγήσεις είχαν ενδιαφέρον, και μπορεί κάποιος να τις μελετήσει προσεκτικά. Θα ήθελα να ξεχωρίσω κάποιες πόλεις, χωρίς διάθεση να αδικήσω τις υπόλοιπες:

Η Λουμπλιάνα, όπως εξήγησε ο JankoKramzar, διευθυντής της δημοτικής επιχείρησης Snagaτης πόλης, έχει καταφέρει να συλλέγει χωριστά 30 κατηγορίες υλικών και συνολικά το 65% των απορριμμάτων της, βασιζόμενη στην δημοτική επιχείρησή της. Από 16 κιλά ανά άτομο που ήταν το 2004 η χωριστή συλλογή, έχει φτάσει σήμερα στα 145 κιλά ανά άτομο το χρόνο, ενώ τα υπολείμματα από 100.000 τόνους το 2004 έχουν πέσει κάτω από τους 50.000 τόνους το 2014. Η στρατηγική της είναι «Μηδενικά Απόβλητα» (Zero waste), και στοχεύει μέχρι το 2025: να ανακυκλώνεται το 75-80% των αστικών απορριμμάτων, να μειωθεί η ποσότητα των υπολειμμάτων από τα 117 κιλά σήμερα σε λιγότερο από 60 κιλά, να μειωθούν τα απόβλητα που καταλήγουν στον ΧΥΤΥ στα 30 κιλά ανά κάτοικο το χρόνο αλλά και να έχουν εξοικειωθεί οι πολίτες με την επαναχρησιμοποίηση. Να σημειωθεί ότι η Σλοβενία ανακυκλώνει το 58% του συνόλου των απορριμμάτων της. Ο JankoKramzarμας εξήγησε ότι η καμπάνια τους επικεντρώνει σε μια ιστορία/ αφήγηση, και αξιοποιεί την μουσική και την τέχνη για να μιλήσει στους πολίτες. Ενδιαφέρθηκε πολύ για συνεργασίες με ελληνικούς Δήμους και  ιδιαίτερα με το Δίκτυο Ελληνικών Πράσινων Πόλεων.  “Αφού τα καταφέραμε εμείς, δεν υπάρχει πόλη που δεν μπορεί να τα καταφέρει», επισήμανε χαρακτηριστικά τόσο στην δημόσια ομιλία του όσο και στην κουβέντα μαζί μας. Δικαίως ανακηρύχθηκε ως η ευρωπαϊκή «Πράσινη Πρωτεύουσα» για το 2016.

Η Ολλανδική πόλη Zwοlle δίνει πλέον έμφαση στην μεγιστοποίηση της διαλογής στην πηγή και τη χωριστή συλλογή των διαφόρων υλικών, σε βάρος της συλλογής των υπολειμμάτων. Οι πολίτες πρέπει να μεταφέρουν τα υπολείμματα σε ειδικούς χώρους, ενώ η δημοτική επιχείρηση ROVA συλλέγει μόνο τα ανακυκλώσιμα υλικά πόρτα-πόρτα. Όπως τόνισε στην ομιλία της η NataschaSpanBroen, σύμβουλος της δημοτικής επιχείρησης, «μέχρι πρόσφατα δίναμε έμφαση στη συλλογή των υπολειμμάτων, τώρα πλέον δίνουμε έμφαση στην ανακύκλωση. Και η καμπάνια ευαισθητοποίησης είναι ελκυστική και στοχεύει στο να παρακινήσει τους δημότες να συμμετάσχουν». Η χωριστή συλλογή συνδυάζεται και με το σύστημα «Πληρώνω Όσα Πετάω», με βάση το οποίο οι πολίτες επιβαρύνονται κυρίως για τα υπολείμματα που πετάνε. Με την εφαρμογή αυτού του συστήματος χρέωσης των δημοτών για τα απορρίμματα, παρατηρήθηκε σημαντική αύξηση της απόδοσης της πρόληψης και της ανακύκλωσης – κάτι που παρατηρείται και σε όποιες άλλες περιοχές έχει εφαρμοστεί. Στον Δήμο εφαρμόστηκε με επιτυχία και το πρόγραμμα 100-100-100, δηλαδή να μειωθεί 100 νοικοκυριά συμμετείχαν σε ένα πιλοτικό πρόγραμμα 100 ημερών με στόχο να επιτευχθεί 100% κυκλική οικονομία στα απορρίμματα (ανακύκλωση κι επαναχρησιμοποίηση).  

Η πόλη του Ρίμινι πέτυχε μέσα σε 6 χρόνια να έχει μια από τις καλύτερες επιδόσεις συστημάτων διαλογής των απορριμμάτων στα σπίτια και συλλογής τους χωριστά πόρτα – πόρτα. Σημαντικές είναι και οι επιδόσεις των άλλων μεγάλων πόλεων που παρουσίασαν τις δράσεις τους. Το Μιλάνο έχει ως στόχο της στρατηγικής του να μηδενίσει την ταφή απορριμμάτων δίνοντας έμφαση στη συλλογή πόρτα-πόρτα, σε καινοτομίες και σε οργανωτικές και τεχνολογικές αλλαγές για να το πετύχει αυτό. Μεταξύ άλλων βελτιστοποίησε το σύστημα συλλογής με βάση σημεία κλειδιά (βάρος, χρήστες, διαδρομές, παραγωγικότητα κα), εισήγαγε και τη χωριστή συλλογή των οργανικών (αποφάγια, κλαδέματα) με ειδικούς κάδους 120 ή 35 λίτρων, ενώ υποχρέωσε τους πολίτες να χρησιμοποιούν ειδικές διαφανείς σακούλες για τα υπολείμματα των απορριμμάτων.

HΓερμανική πόλη Muenster θεωρείται μια από τις πιο «πράσινες» στις αποδόσεις της πόλη, με αναπτυγμένα προγράμματα διαλογής στην πηγή και χωριστής συλλογής ήδη από την δεκαετία του ’80. Δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, που αντιπρόεδρος του Municipal Waste Europe είναι ο Patrick Hasenkamp, εκπρόσωπος του Muenster.

Οι δηλώσεις του Επιτρόπου

Ο Επίτροπος Περιβάλλοντος, Θαλάσσιας Πολιτικής και Αλιείας, Karmenu Vella, δήλωσε μεταξύ άλλων: "Όταν τρία κράτη μέλη της ΕΕ σημειώνουν τόσο υψηλά ποσοστά, αποδεικνύεται η σημασία της πολιτικής βούλησης. Οι χώρες αυτές μας δείχνουν ότι η μετάβαση από τις απαρχαιωμένες μεθόδους στη σύγχρονη και ευφυή διαχείριση αποβλήτων μπορεί πραγματοποιηθεί σχετικά γρήγορα, χωρίς να απαιτείται μακρά μεταβατική περίοδος. Όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ μπορούν να εντάξουν την κυκλική προσέγγιση στης οικονομίας στο πλαίσιο των πολιτικών τους και αυτή η μελέτη τους δείχνει τον τρόπο." Η ορθή διαχείριση των αποβλήτων αποτελεί βασικό στοιχείο προκειμένου να μπει η οικονομία σε πορεία βιωσιμότητας, μαζί με τη βιώσιμη πολιτική για τα προϊόντα. Η χωριστή συλλογή των απορριμμάτων παίζει καταλυτικό ρόλο σε αυτή τη μετάβαση, καθώς εξασφαλίζει υψηλότερα ποσοστά ανακύκλωσης, ελαχιστοποιεί την ποσότητα των αποβλήτων που προορίζονται για τελική διάθεση και φέρνει την Ευρώπη πιο κοντά στο στόχο των μηδενικών αποβλήτων (zero waste).  Επιπλέον, συμβάλλει στη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και στην εξοικονόμηση πόρων.

Διοργανωτές:

Η Municipal Waste Europeείναι η ένωση που εκπροσωπεί τους Δήμους και τις δημόσιες επιχειρήσεις διαχείρισης αποβλήτων σε ευρωπαϊκό επίπεδο και προωθεί την ενημέρωση / ευαισθητοποίηση αναφορικά με τη διαχείριση αποβλήτων.

Τα μέλη της είναι δημόσιοι φορείς και εθνικές ή περιφερειακές οργανώσεις. Κοινή τους δέσμευση αποτελεί η βιώσιμη διαχείριση αποβλήτων που ελαχιστοποιεί τις επιπτώσεις για το περιβάλλον και προωθεί την αποδοτική χρήση των πόρων, λαμβάνοντας υπόψη τοπικούς παράγοντες. Η ένωση Municipal Waste Europe προωθεί τα συμφέροντα των μελών της σε ευρωπαϊκό επίπεδο, διατυπώνοντας κοινή θέση προς τα ευρωπαϊκά όργανα και ενημερώνει τα μέλη της αναφορικά με τις ευρωπαϊκές εξελίξεις.  Η ένωση ενθαρρύνει την ανταλλαγή πληροφοριών και καλών πρακτικών μεταξύ των μελών της αναφορικά με την τοπική διαχείριση των αποβλήτων.

Το EUROCITIES είναι το δίκτυο των μεγάλων ευρωπαϊκών πόλεων, δηλαδή μέλη του είναι οι εκλεγμένες τοπικές αυτοδιοικήσεις μεγάλων ευρωπαϊκών πόλεων. Το δίκτυο EUROCITIES ιδρύθηκε το 1986 από έξι πόλεις μέλη και σήμερα συμμετέχουν σε αυτό περισσότερες από 130 ευρωπαϊκές πόλεις. Το δίκτυο προορίζεται να αποτελέσει μία πολιτική πλατφόρμα που λειτουργεί ως δίαυλος επικοινωνίας με τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα προκειμένου οι τοπικές κυβερνήσεις να μπορούν να αντιμετωπίσουν θέματα στρατηγικών προκλήσεων σε τοπικό επίπεδο.

 

airpoll3

Η ατμοσφαιρική ρύπανση συνεχίζει να ευθύνεται για πάνω από 430.000 πρόωρους θανάτους στην Ευρώπη και 13.180 πρόωρους θανάτους στην Ελλάδα ΕΤΗΣΙΩΣ, την μείωση του προσδόκιμου ζωής αλλά και της ποιότητας ζωής, για την επιβάρυνση των οικονομικών της υγείας και των οικογενειακών προϋπολογισμών. Έχουμε τονίσει πολλές φορές ότι η εξυγίανση των δημόσιων οικονομικών θα μπορούσε εν μέρει να επιτευχθεί με στοχευμένες οικολογικές πολιτικές, όπως για παράδειγμα η μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, που θα περιόριζε το κόστος στα συστήματα υγείας και περίθαλψης ενώ θα επιτυγχάναμε και καλύτερη ποιότητα ζωής.

Πολλοί ευρωπαίοι πολίτες εκτίθενται στην ατμοσφαιρική ρύπανση με το κόστος στην υγεία, τη ζωή, την οικονομία και την κοινωνία να παραμένει πολύ υψηλό. Η ατμοσφαιρική ρύπανση παραμένει η πιο μεγάλη περιβαλλοντική απειλή για την υγεία στην Ευρώπη, συμβάλλοντας στη μείωση του προσδόκιμου ζωής και στην εμφάνιση μιας σειράς ασθενειών όπως του αυτές της καρδιάς, του αναπνευστικού καθώς και καρκίνοι.

 

 

Η μελέτη την οποία έδωσε στην δημοσιότητα στις 30/11/2015 η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Περιβάλλοντος (European Environment Agency-EEA) εκτιμάει ότι η ατμοσφαιρική ρύπανση, παρά την βελτίωση που έχει επιτευχθεί σε ορισμένες χώρες και πόλεις, συνεχίζει να ευθύνεται για πάνω από 430.000 πρόωρους θανάτους στην Ευρώπη, για την μείωση του προσδόκιμου ζωής αλλά και της ποιότητας ζωής, ενώ επιβαρύνει σημαντικά τα δημόσια συστήματα υγείας και τους οικογενειακούς προϋπολογισμούς[1].

Σύμφωνα με την έκθεση, το 2012 στις 28 χώρες μέλη της EE οι πρόωροι θάνατοι λόγω της ατμοσφαιρικής ρύπανσης ανέρχονταν σε 403.000 λόγω των υψηλών συγκεντρώσεων μικροσωματιδίων (PM2,5), σε 16.000 λόγω όζοντος (O3) και σε 72.000 λόγω διοξειδίου του αζώτου (ΝΟ2). Στην Ελλάδα 11.100 άνθρωποι πέθαναν το 2012 πρόωρα λόγω των υψηλών συγκεντρώσεων μικροσωματιδίων (PM2,5), 780 λόγω όζοντος (O3) και 1.300 λόγω διοξειδίου του αζώτου (ΝΟ2)[2].

airpoll 

Η έκθεση παρουσιάζει, επίσης, την ποιότητα της ατμόσφαιρας με βάση τα στοιχεία των επίσημων σταθμών μέτρησης κάθε χώρας.[3] Όπως διαπιστώνεται, οι κάτοικοι των περισσότερων πόλεων εκτίθενται σε ατμοσφαιρικούς ρύπους που ξεπερνούν τα επίπεδα που θεωρούνται ανασφαλή από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας-ΠΟΥ (WHO). Οι πιο επικίνδυνοι ρύπου που επηρεάζουν την ανθρώπινη υγεία θεωρούνται τα μικροσωματίδια (PM2,5), το όζον (O3) και το διοξείδιο του αζώτου (ΝΟ2).

Το 2013 το 87% του αστικού πληθυσμού στην ΕΕ-28 εκτίθονταν σε συγκεντρώσεις μικροσωματιδίων που θεωρούνται από τον ΠΟΥ (WHO) επικίνδυνες για την ανθρώπινη υγεία, το 98% του αστικού πληθυσμού στην ΕΕ-28 εκτίθονταν σε συγκεντρώσεις όζοντος πάνω από τις κατευθυντήριες τιμές για το O3  (2013), ενώ το 9% αστικού πληθυσμού στην ΕΕ-28 εκτίθονταν σε συγκεντρώσεις NO2πάνω από τα στάνταρτ  WHO-ΕΕ EU, αλλά τα ποσοστά αυτά φτάνουν το 93% για όσους κατοικούν κοντά σε δρόμους με σημαντική κυκλοφορία (2013).

Το 25% του αστικού πληθυσμού στην ΕΕ-28 εκτίθονταν σε συγκεντρώσεις του καρκινογόνου Βενζο(α)πυρενίου - Benzo(a)pyrene(BaP) που υπερέβαιναν τα όρια, το 2013 (ιδιαίτερα στην κεντρική κι ανατολική Ευρώπη), αλλά το 91% του πληθυσμού ήταν εκτεθειμένο σε συγκεντρώσεις του βενζο(α)πυρενίου πάνω από τις τιμές αναφορές που θεωρεί επικίνδυνες για την υγεία ο ΠΟΥ. 

 

airpll2

 

Τα τελευταία χρόνια έχουν μειωθεί σημαντικά οι εκπομπές διοξειδίου του θείου(SO2) ως συνέπεια αλλαγών στην τεχνολογία και την περιεκτικότητα των καυσίμων σε θείο.  Χαμηλές είναι και οι συγκεντρώσεις ρύπων, όπως μονοξείδιο του άνθρακα (CO) και βαρέα μέταλλα (αρσενικό, κάδμιο, νικέλιο και μόλυβδος) στην ατμόσφαιρα των πόλεων.


Αν θέλει να μιλήσει κάποιος για τις επιπτώσεις της περιβαλλοντικής υποβάθμισης στην υγεία και στη ζωή των ανθρώπων αλλά να κατανοήσει ότι το καθαρό περιβάλλον και η οικολογία δεν είναι αφηρημένη έννοια αλλά ΘΑ έπρεπε να μας αφορά όλους, δεν έχει παρά να διαβάσει την έρευνα αυτή.

Το κόστος στην υγεία και στην οικονομία είναι τεράστιο. Η αλλαγή, όμως, προϋποθέτει πολιτικά κόμματα και πολιτικούς που κατανοούν ότι η οικολογία είναι υπόθεση ζωής και όχι πολυτέλεια ή απλώς μέσο για απόκτηση κάποιας καρέκλας

philadelphia-skyline-background-image2-1800vp

Με κάθε ισχυρή νεροποντή έρχονται οι ζημιές και μετά οι διαμαρτυρίες για τα έργα αντιπλημμυρικής προστασίας που πρέπει να γίνουν. Και συνήθως οι Δήμοι απαιτούν από το κράτος να κάνει αυτά τα έργα, έργα πολιτικού μηχανικού όπως συνήθως λέγονται, έργα κατασκευαστικά. Αυτά τα "γκρίζα έργα" όμως αποδεικνύονται πλέον μη αποδοτικά και μη-αποτελεσματικά, γιατί παραγνωρίζουν ή δουλεύουν αντίθετα προς τη φύση. 

Τόσο σε ευρωπαϊκό επίπεδο όσο και σε επίπεδο διεθνών οργανισμών υπάρχει μια σαφής στροφή προς νέες προσεγγίσεις για το πώς αντιμετωπίζονται οι πλημμύρες. Τα έργα πολιτικού μηχανικού απλώς παροχετεύουν τα νερά της βροχής σε άλλες περιοχές.
 
Σήμερα στο πλαίσιο της προετοιμασίας προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή - που αλλάζει έτσι κι αλλιώς τα δεδομένα - πολλοί ευρωπαϊκοί δήμοι και περιοχές σε όλο τον κόσμο προετοιμάζουν ή υλοποιούν σχετικά σχέδια τα οποία βασίζονται σε "λύσεις που προσφέρει η φύση" (nature based solutions) και σε πράσινες υποδομές (green infrastructure).
 
Έτσι δεν απαιτείται μόνο κινητοποίηση για διεκδίκηση πόρων από το το κράτος αλλά κυρίως και πρώτα - πρώτα νέος καινοτόμος σχεδιασμός, αξιοποιώντας την υπάρχουσα σημαντική εμπειρία σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο σε αυτή την κατεύθυνση. Και τα καλά παραδείγματα είναι πολλά. 
 
Για παράδειγμα η Φιλαδέλφεια (ΗΠΑ) υιοθέτησε το 2011 το σχέδιο "Πράσινη Πόλη, Καθαρά Νερά", ένα ολοκληρωμένο σύστημα "πράσινων υποδομών" για την προστασία της από τις καταιγίδες και την υπερχείλιση του αποχετευτικού συστήματος μετά από έντονες βροχοπτώσεις που θα αντιμετωπίσει κατά 85-100% το πρόβλημα με δημιουργία πράσινων χώρων που θα καθαρίζουν, θα φιλτράρουν και θα απορροφούν το νερό των βροχοπτώσεων. Το οικονομικό όφελος είναι επίσης πολύ μεγάλο, αφού το σχέδιο θα πετύχει οικονομίες ύψους $1.94 δις έως $4.45 δις, σε σύγκριση με εξοικονόμηση $0.06 δις έως $0.14 δις εάν επέλεγε η πόλη να κάνει τεχνικά έργα (γκρίζες υποδομές). Θα υπάρχει όμως όφελος και ως προς την ποιθότητα ζωής αφού δημιουργούνται δημόσιοι, πράσινοι χώροι.
 
Αυτή την περίοδο ετοιμάζουμε (ΑΝΕΜΟΣ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ σε συνεργασία με το Δίκτυο Ελληνικών Πράσινων Πόλεων και το Ίδρυμα Χάινριχ Μπελ Ελλάδας) έναν σχετικό Οδηγό για το πρασίνισμα της πολιτικής σε τοπικό επίπεδο που θα είναι έτοιμος στα τέλη του χρόνου. Εκεί θα περιέχονται και πολλά παραδείγματα για το πώς η ευαισθητοποίηση για το περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή οδηγεί και σε νέες καινοτόμες προσεγγίσεις που όχι μόνο αντιμετωπίζουν τα προβλήματα αλλά το κάνουν και με τρόπο συμβατό με το περιβάλλον και τη φύση, ενώ επιτυγχάνουν ταυτοχρόνως και στροφή προς μια άλλη πράσινη, υπεύθυνη οικονομία.