Το θέμα των ναυπηγείων είναι κάτι που με κινητοποιεί ιδιαίτερα, έχει κοινωνικό-εργασιακό και ανθρώπινο στοιχείο - τόσοι άνθρωποι δούλευαν κάποτε στα ελληνικά ναυπηγεία, περιβαλλοντική διάσταση (μπορεί να γίνουν εργαλείο τεχνολογικής υποστήριξης της πράσινης οικονομίας) και περικλείει σημαντικό πολιτικό συμβολισμό η όποια εξέλιξη γύρω από τα ναυπηγεία.

Οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ υποστηρίζουμε την (επανα)λειτουργία του ναυπηγείου ΝΕΩΡΙΟΥ Σύρου με τρόπο όμως που θα είναι υποδειγματικός για την συνύπαρξη του με το νησί και τις άλλες δραστηριότητές του, χωρίς χρέη και χαρισματικές πράξεις, χωρίς μεταφορά του περιβαλλοντικού κόστους (αμμοβολή, απόβλητα αμμοβολής) στο περιβάλλον, στην υγεία και στην τοπική οικονομία, χωρίς υπερβολικές απαιτήσεις για διαγραφή χρεών και με εργαζόμενους που προσφέρουν με την εργασία τους αλλά κι απολαμβάνουν τα οφέλη μιας αξιοπρεπούς και σωστά αμειβόμενης εργασίας.

Οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ έχουμε καταθέσει αναλυτικές προτάσεις για ένα βιώσιμο μέλλον των ναυπηγείων και ιδιαίτερα του ΝΕΩΡΙΟΥ Σύρου, ενώ ο νυν συμπρόεδρος μας και πρώην ευρωβουλευτής Νίκος Χρυσόγελος είχε οργανώσει πολλές εκδηλώσεις, ημερίδες, συναντήσεις και παρεμβάσεις σχετικά1 με την αναζωογόνηση των ναυπηγείων, μεταξύ άλλων και του ΝΕΩΡΕΙΟΥ Σύρου. Μάλιστα είχε εκδώσει ειδικό ενημερωτικό έντυπο για στοχευμένη πληροφόρηση των εργαζομένων του κλάδου, των εκπροσώπων της αυτοδιοίκησης αλλά και των πολιτών γενικότερα με αναλυτικές πληροφορίες για το πώς μπορούν να αναζωογονηθούν τα ναυπηγεία, όπως αυτό του Νεωρίου, δίνοντας εργασία σε χιλιάδες άνεργους, αλλά και για τις δυνατότητες κατασκευής σύγχρονων, υψηλής περιβαλλοντικής απόδοσης πλοίων μέσα από συνέργειες ναυπηγείων, περιφέρειας και ακτοπλοϊκών φορέων, αξιοποιώντας κατάλληλα ευρωπαϊκούς πόρους, κυρίως μέσω της πρωτοβουλίας “LEADERSHIP 2020”.

Ο κλάδος των ναυπηγείων έχει υποστεί πλήγμα πανευρωπαϊκά, λόγω του σκληρού ανταγωνισμού από τα ναυπηγεία της Άπω Ανατολής (φτηνά εργατικά χέρια, συχνά απουσία μέτρων προστασίας του περιβάλλοντος, πρόσβαση σε κρατικές χρηματοδοτήσεις η σε άλλες περιπτώσεις υψηλή τεχνογνωσία κα). Η κρίση στην Ελλάδα απέκτησε γιγαντιαίες διαστάσεις. Παρόλα αυτά στον κλάδο υπάρχουν μικρότερες ή μεγαλύτερες εταιρίες εξειδικευμένες σε εργασίες / προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας που όμως δραστηριοποιούνται κυρίως σε άλλες χώρες.

Στην Ελλάδα ο ναυπηγο-επισκευαστικός/κατασκευαστικός κλάδος κατέρρευσε όχι μόνο λόγω παγκόσμιας κρίσης αλλά κι από άλλες ελληνικές παθογένειες και την αδυναμία του κράτους και των ιδιωτών να παρουσιάσουν ένα σοβαρό, στραμμένο προς το μέλλον σχέδιο για την βιωσιμότητα των ναυπηγείων. Στην ιστορία των ελληνικών ναυπηγείων, μεταξύ άλλων και του ναυπηγείου της Σύρου, αντανακλώνται όλες οι παθογένειες του ελληνικού πολιτικού και συνδικαλιστικού συστήματος αλλά και ο τρόπος που κατέρρευσε σταδιακά η παραγωγική βάση της χώρας ήδη πριν από την κρίση του 2008. Για χρόνια τα ελληνικά ναυπηγεία υπέφεραν από πολλά: κυριαρχία των εργατοπατέρων, επιβολή από την ΕΕ ενός πολύ μεγάλου προστίμου για κρυφές κρατικές ενισχύσεις, εξάρτηση τους σχεδόν πλήρως από προγράμματα του πολεμικού ναυτικού, σκάνδαλα το ένα πάνω στο άλλο, διαπλοκή με το κομματικό σύστημα ως το μόνο μέσο επιβίωσης κ.ά, τα οποία είχαν ως αποτέλεσμα ν’ απασχολούν το πολύ 1000 άτομα συνολικά εκεί που κάποτε τα ναυπηγεία απασχολούσαν πάνω από 30.000 εργαζόμενους. Σήμερα έχουν γεράσει και χάσει πολύ μεγάλο ποσοστό, αν όχι όλο, το εξειδικευμένο προσωπικό που διέθεταν κάποτε. Ως προς τις περιβαλλοντικές τους επιδόσεις είναι από τις χειρότερες μια και κανείς δεν πιέζει για βελτίωση λόγω του φόβου της αύξησης του κόστους, έτσι το κόστος μεταφέρεται στο περιβάλλον και στις τοπικές κοινωνίες

Πολλά ευρωπαϊκά ναυπηγεία έχουν ανασυγκροτηθεί κυρίως μέσα από ολοκληρωμένα σχέδια που μεταξύ άλλων αξιοποιούν την πράσινη οικονομία ως ευκαιρία για αναβάθμιση των ικανοτήτων για κατασκευή τμημάτων των ανεμογεννητριών, σύγχρονων πλοίων που ανταποκρίνονται στις περιβαλλοντικές απαιτήσεις της νέας ευρωπαϊκής και διεθνούς νομοθεσίας, όπως μείωση των αέριων εκπομπών, διπλά τοιχώματα δεξαμενοπλοίων κα.

Ορισμένα μάλιστα ναυπηγεία έχουν ήδη αρχίσει να σχεδιάζουν ή και να κατασκευάζουν πλοία τα οποία εν μέρει ή συνολικά αξιοποιούν την ανανεώσιμη ενέργεια για να κινούνται.

Σε ορισμένες περιπτώσεις τα ναυπηγεία αξιοποίησαν ευρωπαϊκά προγράμματα2 και δυνατότητες που σχεδιάστηκαν για να υποστηρίξουν την μετάβαση αυτή, όπως για παράδειγμα το «Ευρωπαϊκό Ταμείο Προσαρμογής στην Παγκοσμιοποίηση», τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά κι Επενδυτικά Ταμεία, ιδιαίτερα τα περιφερειακά και το Κοινωνικό καθώς και ένα ιδιαίτερο σχέδιο που προωθήθηκε μετά την διαβούλευση μεταξύ Κομισιόν, Ευρωβουλευτών και του ευρωπαϊκού ναυπηγο-επισκευαστικού κλάδου, η πρωτοβουλία LEADERSHIP 2020 για την αναζωογόνηση των ευρωπαϊκών ναυπηγείων.

Μόνο πράσινο μπορεί να είναι το μέλλον των ελληνικών ναυπηγείων

Τα ελληνικά ναυπηγεία για να μπορέσουν να ανασυγκροτηθούν πρέπει να στραφούν σε τρεις κατευθύνσεις, στο πλαίσιο μιας πράσινης στρατηγικής:

(α) Αναζωογόνηση των παραδοσιακών δραστηριοτήτων του κλάδου (ναυπηγοεπισκευή), κάτι όμως που απαιτεί αποτελεσματική κεντρική διοίκηση και αλλαγές σε επίπεδο προωθούμενων πολιτικών, που δεν εξαρτώνται μόνο από τους φορείς του κλάδου, καθώς και συμφωνία για καλές συνθήκες εργασίας αλλά και συνθήκες εργασιακής ειρήνης στη βάση δίκαιων ρυθμίσεων για τους εργαζόμενους. Η Ελλάδα που είναι μια χώρα με τεράστια ναυτική και ναυπηγο-κατασκευαστική και ναυπηγο-επισκευαστική παράδοση, σήμερα είναι ουραγός στον τομέα αυτό.

(β) Στροφή του κλάδου σε κατασκευές πλοίων που θα ανταποκρίνονται στις περιβαλλοντικές απαιτήσεις της νέας ευρωπαϊκής νομοθεσίας για μειωμένες εκπομπές οξειδίων του αζώτου, οξειδίων του θείου και διοξειδίου του άνθρακα αλλά και στις ανάγκες σύνδεσης των νησιών με σύγχρονα και κατάλληλα πλοία, ενεργειακά αποτελεσματικά. Μια τέτοια κατεύθυνση απαιτεί στενή συνεργασία με τις νησιωτικές περιφέρειες αλλά είναι η μόνη λύση για να επιβιώσει η ακτοπλοΐα μειώνοντας τα κόστη καυσίμων, που εκτινάσσουν στα ύψη τα λειτουργικά τους κόστη λόγω των υψηλών τιμών. Η προσωρινή μείωση της τιμής του πετρελαίου δημιούργησε ένα κλίμα επανάπαυσης αλλά η εκ νέου σημαντική άνοδος των τιμών θα βρει ξανά τις εταιρίες απροετοίμαστες και χωρίς εναλλακτικές λύσεις, όπως συνέβη μερικά χρόνια πριν με αποτέλεσμα την κατάρρευση πολλών εταιριών και την απόσυρση πολλών πλοίων που δεν ήταν πλέον οικονομικά βιώσιμα.

(γ) Προσθήκη νέων, συμπληρωματικών προϊόντων και υπηρεσιών πράσινης καινοτομίας και τεχνολογίας, όπως κατασκευή πυλώνων για ανεμογεννήτριες, κατασκευή και συντήρηση πλωτών και κινητών υπεράκτιων κατασκευών για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, συστημάτων αφαλάτωσης με χρήση ΑΠΕ, κλπ.

Τα προβλήματα του ναυπηγείου στη Σύρο (ΝΕΩΡΙΟ)

Ειδικά το ναυπηγείο ΝΕΩΡΙΟ Σύρου έχασε πολλές ευκαιρίες για να επιβιώσει στρεφόμενο σε μια τέτοια κατεύθυνση/προοπτική. Διέθετε, τουλάχιστον στο παρελθόν, σχετική τεχνογνωσία. Σήμερα επιδιώκεται η μεταπώλησή του (ανήκει σε ιδιώτη) σε άλλο ιδιώτη. Αυτό, όμως, πρέπει να γίνει με τρόπο που θα αντιμετωπίσει δίκαια και ουσιαστικά κάποια σημαντικά θέματα:

Πελατειακές σχέσεις – κομματικές εξαρτήσεις:

Το Ναυπηγείο της Σύρου, απασχολούσε ακόμα και στα χρόνια της παρακμής ή κρίσης πολλούς εργαζόμενους, άρα ήταν πάντα στο κέντρο των πελατειακών σχέσεων και της προσπάθειας εκμετάλλευσής του από κομματάρχες, εργατοπατέρες κα. Τα παιχνίδια αυτά συνεχίστηκαν και την περίοδο της κρίσης, φτάνουν μέχρι και το σήμερα. Με δέλεαρ μεταξύ άλλων και προσωπικές – οικογενειακές τακτοποιήσεις, ανέλιξη, προσλήψεις, εκλογική υποστήριξη κα. Κάποιες φορές είτε λόγω πραγματικής κρίσης είτε λόγω χρησιμοποίησης των εργαζομένων ως μοχλό πίεσης για ανάληψη κρατικών δουλειών, η ιδιοκτησία δεν πλήρωνε ή καθυστερούσε να πληρώσει τους εργαζόμενους. Τελικά τα παιχνίδια αυτά αποβαίνουν πάντα σε βάρος των εργαζομένων, και του αριθμού των εργαζομένων.

Χρέη προς τον Δήμο:

Οι νέοι ιδιοκτήτες επιδιώκουν να τύχουν διαγραφή χρέους της προηγούμενης ιδιοκτησίας προς την ΔΕΥΑ και τον Δήμο της τάξης του 86% περίπου και το υπόλοιπο 14% να πληρωθεί σε 24 άτοκες ισόποσες μηνιαίες δόσεις, χωρίς την επιβολή τόκων, προστίμων, προσαυξήσεων και λοιπών τυχών επιβαρύνσεων. Πρόσφατα το δημοτικό συμβούλιο της Σύρου αποφάσισε κατά πλειοψηφία να δεχθεί αυτή την διαγραφή χρέους. Οι οφειλές του Ναυπηγείου προς την Δ.Ε.Υ.Α.Ε. ανέρχονται –σύμφωνα με το Σχέδιο Εξυγίανσης - σε 481.177,18 € ενώ κατά τη Δ.Ε.Υ.Α.Ε. οι οφειλές είναι 681.000 € περίπου. Να θυμίσουμε ότι κατά καιρούς έχουν γίνει πολλές ρυθμίσεις για χρέη προς τη ΔΕΗ κα. Δεν είναι δυνατόν όμως το κόστος κάθε φορά να μεταφέρεται στους πολίτες (της Σύρου στην συγκεκριμένη περίπτωση).

  

Αμμοβολή κι απόβλητα αμμοβολής:

Κατά καιρούς τα απόβλητα της αμμοβολής συγκεντρώνονται δίπλα στις δεξαμενές ή και καταλήγουν στη θάλασσα, ενώ πολύ συχνά στο παρελθόν η αμμοβολή έπνιγε την πόλη. Η νέα ιδιοκτησία του ναυπηγείου ναι μεν υπόσχεται ότι δεν θα σηκώνονται σύνεφα (επικίνδυνης για την υγεία) σκόνης, αλλά παρόμοιες υποσχέσεις δεν έχουν τηρηθεί στο παρελθόν. Πρόσφατα μεταφέρθηκε αλλού μια μικρή ποσότητα αλλά παραμένει το ερώτημα αν και που θα μεταφέρεται η αμμοβολή για ασφαλή διαχείριση.Τώρα πρέπει να υπάρχει ένας μηχανισμός παρακολούθησης που θα επιβάλει την τήρηση της περιβαλλοντικής νομοθεσίας.

Εργασιακές σχέσεις:

Σύμφωνα με το Σχέδιο Εξυγίανσης του Ναυπηγείου, που έχει κατατεθεί, αναφέρεται: “...από την 30/4/2017 και εντεύθεν οι εργασιακές σχέσεις των συμβαλλομένων πρώην εργαζομένων τελούσαν σε αναστολή μέχρι την 31/12/2017 οπότε και λύθηκαν δια της οικειοθελούς αποχώρησής τους”. Σύμφωνα με τη “Δήλωση-Βεβαίωση” που υπέγραψαν σχεδόν όλοι οι εργαζόμενοι του ναυπηγείου την 27/7/2018: “....την 31/12/2017 έγινε καταγγελία της Σύμβασής τους (απόλυση) από την εταιρεία ΝΑ.ΒΙ.Ε.Σ”.

Δηλαδή όλοι οι εργαζόμενοι είτε έχουν παραιτηθεί (μια εκδοχή) είτε έχουν απολυθεί από 31/12/2017. Η διοίκηση του σωματείου μάλιστα έχει διοριστεί με απόφαση δικαστηρίου.

Υπάρχουν καταγγελίες ότι εργατικό ατύχημα ¨κουκουλώθηκε» και δεν δηλώθηκε, ενώ επικρατεί ένταση μεταξύ εργαζομένων αλλά κι εργαζομένων και διορισμένης διοίκησης. Με τέτοιες εργασιακές συνθήκες δεν μπορεί όμως να επανεκκινήσει το ναυπηγείο με όρους βιωσιμότητας ούτε να υπάρχει εργασιακή ειρήνη.

Αναγκαία μια ολοκληρωμένη στρατηγική για την αναζωογόνηση των ναυπηγείων

Στην στρατηγική που θα αναπτυχθεί για την αναγέννηση του ναυπηγο-επισκευαστικού και κατασκευαστικού κλάδου (ή όχι) θα διαφανεί αν η ελληνική οικονομία μπορεί να ζωντανέψει στη βάση ενός διαφορετικού παραγωγικού και οικονομικού μοντέλου, πιο πράσινου και πιο υπεύθυνου, απεξαρτημένου από τις πελατειακές εξαρτήσεις, το κράτος-πατερούλη και τα μικροκομματικά και (κακα) συνδικαλιστικά παιχνίδια.

Στην ιδιαίτερα διαφωτιστική απάντηση της Επιτροπής τον Ιούνιο 2012 σε ερώτηση του τότε ευρωβουλευτή (νυν συμπρόεδρου των ΠΡΑΣΙΝΩΝ – ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ) Ν. Χρυσόγελου, αναφέρονταν οι δυνατότητες στήριξης του ναυπηγοεπισκευαστικού κλάδου από Ευρωπαϊκούς πόρους και προγράμματα και αξιολογούνταν η διαφοροποίηση των δραστηριοτήτων των ναυπηγείων σε συναφείς «πράσινες» δραστηριότητες ως ιδιαίτερα σημαντική. Γίνονταν, επίσης, αναφορά στο Ευρωπαϊκό Ταμείο Προσαρμογής στην Παγκοσμιοποίηση (ΕΤΠ), που είχε ήδη παράσχει βοήθεια σε εργαζομένους που απολύθηκαν στον ναυπηγικό τομέα και στους προμηθευτές του τομέα αυτού στη Δανία και την Πολωνία, ενώ η Ελλάδα δεν είχε προσφύγει στο ταμείο αυτό. Στην πορεία κι άλλα ναυπηγεία είχαν αξιοποιήσει αυτό το Ταμείο.

Οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ θα συνεχίσουμε να προτείνουμε εναλλακτικές λύσεις στα μεγάλα προβλήματα της χώρας λέγοντας την αλήθεια και χωρίς να χαϊδεύουμε αυτιά, ακόμα και αν κάτι τέτοιο δεν είναι δημοφιλές.

Ημερίδα και συνδιάσκεψη των Πράσινων Αλληλεγγύη, 3 Ιουνίου. Μπορούμε να κάνουμε την διαφορά

πάνελ πολιτικής συζήτησης: Δημιουργικές συζητήσεις με τη συμμετοχή ακαδημαϊκών, δημάρχων, δημοτικών και περιφερειακών συμβούλων, οικολογικά και κοινωνικά ενεργών πολιτών, ανθρώπων της εργασίας αλλά και του πνεύματος

- ΠΑΝΕΛ 1: Η κρίση της πολιτικής και η πολιτική των Πολιτών: Δημοκρατία, Σύνταγμα, Κόμματα, Κοινωνία Πολιτών

- ΠΑΝΕΛ 2: Τι είδους κοινωνική πολιτική απαιτείται σε μια εποχή βαθιάς κοινωνικής κρίσης και κοινωνικής αποσύνθεσης

 

- ΠΑΝΕΛ 3: Με ποιο παραγωγικό και οικονομικό μοντέλο θα βγούμε από την κρίση; Πώς θα αντιμετωπιστεί η ανεργία;

  

- ΠΑΝΕΛ 4: Ο ρόλος των πόλεων και της αυτοδιοίκησης στην αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών, κοινωνικών και οικονομικών κρίσεων

    

Πολιτικές αποφάσεις

Τα αποτελέσματα της συνδιάσκεψης:

  • Υιοθέτηση πολιτικών προτεραιοτήτων των Πράσινων Αλληλεγγύη
  • Προετοιμασία για τις εθνικές και ευρωπαϊκές εκλογές,
  • Ανάδειξη μιας πραγματικά εναλλακτικής λύσης που βασίζεται στην πράσινη και κοινωνική καινοτομία καθώς και στην συγκρότηση μιας αποτελεσματικής κοινωνικής πολιτικής προς όφελος των πολιτών,
  • Ενίσχυση κι ανάδειξη καλών παραδειγμάτων σε παραγωγικό και κοινωνικό επίπεδο,
  • Άνοιγμα σε κοινωνικούς φορείς και ευρύτερες κοινωνικές δημιουργικές και παραγωγικές δυνάμεις για την επανεκκίνηση του πράσινου πολιτικού χώρου,
  • Καλύτερη οργάνωση σε πανελλαδικό επίπεδο,
  • Νέο προεδρείο

είναι τα αποτελέσματα της συνδιάσκεψη των Πράσινων Αλληλεγγύη, το Σάββατο 3 Ιουνίου.

Κάνουμε την διαφορά ακόμα και στον χώρο και τον τρόπο συζήτησης

Η συνδιάσκεψη και τα 4 πάνελ συζήτησης είναι μια έμπρακτη απόδειξη του πώς αντιλαμβανόμαστε τον διάλογο και την πολιτική συζήτηση. Η ίδια η συνδιάσκεψη έγινε σε έναν μη συμβατικό χώρο. Έγινε σε έναν διαφορετικό χώρο, σε ένα εμβληματικό κτίριο στο κέντρο της Αθήνας, το Μπάγκειο. Ένα κτίριο στο κέντρο της πόλης που αντί να πρωταγωνιστεί στην πολιτιστική και κοινωνική ζωή, κινδυνεύει από τη φθορά. Οικοδομήθηκε την δεκαετία του 1880 σε σχέδια του Ερν. Τσίλλερ, στη συμβολή της πλατείας Ομονοίας με την οδό Αθηνάς, τον εμπορικότερο δρόμο της πόλης. Σήμερα πολλοί αγνοούν τι είναι το κτίριο, ενώ οι περαστικοί δεν το βλέπουν, αν δεν σηκώσουν ψιλά το κεφάλι τους, γιατί χάνεται μέσα στον αισθητικό "θόρυβο" της Ομόνοιας.

Ήταν συνειδητή επιλογή μας να πραγματοποιήσουμε την συνδιάσκεψή μας και τις συζητήσεις στον συγκεκριμένο χώρο, που είναι εντυπωσιακός και διαμορφώνει μια διαφορετική αισθητική, έχοντας μάλιστα στο φόντο (και σε απόλυτη εναρμόνιση με το κτίριο) έργα της Μπιενάλε. Ευχαριστούμε πολύ για την παραχώρηση του χώρου για την πραγματοποίηση των συζητήσεων μας. Όλοι και όλες όσοι/ες συμμετείχαν έμειναν έκπληκτοι/ες με αυτό το κτίριο που, αν και στο κέντρο της πόλης, παραμένει εκτός πολιτιστικής ζωής αλλά και κινδυνεύει από τη φθορά του χρόνου, παρά τις προσπάθειες του Ιδρύματος που το διαχειρίζεται. Δεσμευτήκαμε να βοηθήσουμε ώστε να βρεθούν λύσεις για να αποκατασταθεί και να παίξει τον ρόλο του στη νέα εποχή, όπως του αρμόζει.

  

Ήταν συνειδητή επιλογή μας να αναδείξουμε ακόμα και με την εναλλακτική επιλογή του χώρου πραγματοποίησης της συνδιάσκεψης την ανάγκη βαθιών αλλαγών και διαμόρφωσης εναλλακτικών προτάσεων που θα έχουν ποιότητα. Στο μυαλό των πολιτών, μια συνδιάσκεψη πολιτικού φορέα συνδέεται με εικόνες από ανούσιες και βαρετές συζητήσεις σε ένα συνήθως εξίσου βαρετό περιβάλλον (ξενοδοχείο ή ανάλογος συνεδριακός χώρος). Εμείς ακόμα και εκεί κάνουμε την διαφορά.

AEROPORTO

του Νίκου Χρυσόγελου

Το άρθρο αυτό παρουσιάζει αναλυτικά τις θέσεις μου που παρουσιάστηκαν στις 25 Ιουνίου 2016 στο «Εργαστήριο επεξεργασίας εναλλακτικής πρότασης για το Ελληνικό», στο πλαίσιο της ελληνικής συμμετοχής του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων (ΣΑΔΑΣ) στην 15η Biennale Αρχιτεκτονικής της Βενετίας. Όπως ανέφερε η σχετική πρόσκληση, στόχος του Εργαστηρίου ήταν «η άμεση έναρξη μιας δημόσιας συζήτησης με σκοπό, αφ’ ενός την ενημέρωση των πολιτών, και αφ’ ετέρου την διαμόρφωση, μέσα από συμμετοχικές διαδικασίες μιας Εναλλακτικής Πολεοδομικής Πρότασης για τον χώρο του πρώην αεροδρομίου Ελληνικού, που θα αντιμετωπίζει τον δημόσιο χώρο ως ‘κοινό αγαθό’».

Στο Εργαστήριο που διοργανώθηκε από την «Ομάδα Αρχιτεκτόνων για το Ελληνικό» στην αίθουσα εκδηλώσεων του 2ου Δημοτικού Σχολείου Ελληνικού, συμμετείχαν 25 αρχιτέκτονες, πολεοδόμοι, χωροτάκτες, περιβαλλοντολόγοι, επιστήμονες άλλων ειδικοτήτων, καθώς και ενδιαφερόμενοι πολίτες.

Η συζήτηση αφορούσε τόσο το ισχύον θεσμικό πλαίσιο για τις χρήσεις γης και τους όρους δόμησης του πρώην αεροδρομίου Ελληνικού και της παραλίας του Αγ. Κοσμά με βάση το πλαίσιο συνεργασίας που προωθείται, όσο και το ίδιο το επενδυτικό σχέδιο αλλά και την διατύπωση μιας συνολικής εναλλακτικής πρότασης. της διαδικασίας ιδιωτικοποίησης του Ελληνικού και των σχεδίων των επενδυτών, περαιτέρω επεξεργασίας της πρότασης του Εργαστηρίου Αστικού Περιβάλλοντος του ΕΜΠ για τη δημιουργία Μητροπολιτικού Πάρκου, της κλίμακας των χώρων πρασίνου του πάρκου, χρήσεων γης του πάρκου, σημασίας του κενού στην πόλη, διατήρησης υφιστάμενων υποενοτήτων στο χώρο, ενίσχυσης τους μέσω σχεδιασμού και ανάδειξης τους σε δομικά στοιχεία οργάνωσης του πάρκου, εξασφάλισης της επαφής του Δήμου Ελληνικού-Αργυρούπολης με το παραλιακό μέτωπό του, εξασφάλισης της λειτουργίας του πάρκου ως κοινωνικού χώρου επαφής των κατοίκων των περιοχών που βρίσκονται γύρω από το πάρκο: του Αλίμου, της Γλυφάδας και του Ελληνικού-Αργυρούπολης, εξασφάλισης της λειτουργίας του πάρκου ως κοινωνικού χώρου επαφής των κατοίκων της Αθήνας, αποκατάστασης της συνέχειας του παραλιακού μετώπου καθώς κι αποτροπής γενικότερα της ιδιωτικοποίησης και την περαιτέρω δόμηση του χώρου του πρώην αεροδρομίου και της παραλίας του Αγίου Κοσμά, η οποία πρέπει να παραμείνει ανοικτή και προσβάσιμη από όλους τους κατοίκους της Αττικής και σε όλο το μήκος της.

Μέσα από την ανταλλαγή απόψεων και την συνεργασία σε ομάδες εργασίες προέκυψαν ορισμένες νέες προτάσεις για τον χώρο του πρώην αεροδρομίου Ελληνικού, στο πλαίσιο μιας δυνατής κεντρικής ιδέας που θα δώσει το στίγμα αυτού του τόσο σημαντικού χώρου και θα εμπνεύσει τις τοπικές κοινωνίες. Το δημόσιο ακίνητο του Ελληνικού έχει τεράστια ιστορική, περιβαλλοντική και επενδεδυμένη οικονομική αξία με 480 κτίρια, ολυμπιακές εγκαταστάσεις και αθλητικές υποδομές, αξία που μπορεί να αποδώσει στο πλαίσιο δημιουργίας ενός εναλλακτικού σχεδίου.

Το σημερινό επενδυτικό σχέδιο έρχεται από το παρελθόν και δεν συμβάλλει στη βιωσιμότητα

Η περαιτέρω δόμηση στην Αττική σε μια εποχή κατά την οποία υπάρχουν εκατοντάδες χιλιάδες ξενοίκιαστα και ακατοίκητα σπίτια, και χιλιάδες άδεια, μη αξιοποιήσιμα γραφεία αλλά κι εμπορικοί χώροι (διαφορετικής ποιότητας) δεν συμβάλλει στην ανασυγκρότηση του παραγωγικού μοντέλου αλλά και του χώρου, αντιθέτως θα προσθέσει προβλήματα και θα οδηγήσει σε μεγαλύτερη συγκέντρωση στο χώρο. Επιπλέον, με την επένδυση αυτή θα υπάρξει αναδιανομή της εμπορικής δραστηριότητας από πολλές και μικρές επιχειρήσεις σε τοπικό επίπεδο σήμερα (που έτσι κι αλλιώς πλήττονται από την κρίση) προς   εμπορικά κέντρα τύπου Mall που θα δημιουργηθούν στην περιοχή, οδηγώντας σε μεγαλύτερο συγκεντρωτισμό της οικονομίας και σημαντικές απώλειες θέσεων εργασίας στους γύρω δήμους που είναι αμφίβολο αν θα εξισορροπηθούν από τις θέσεις εργασίας που θα δημιουργηθούν στα εμπορικά κέντρα, στο καζίνο και στις άλλες προβλεπόμενες δραστηριότητες.

Στο παράκτιο μέτωπο και στους γειτονικούς δήμους, όπως η Γλυφάδα, υπάρχει ένα σημαντικό αδιάθετο οικιστικό απόθεμα. Στην περίπτωση οικοδόμησης του Ελληνικού σύμφωνα με τα επενδυτικά σχέδια που βλέπουν το φως της δημοσιότητας, η σημερινή φούσκα ακινήτων θα πάρει εκρηκτικές διαστάσεις και η αγορά θα καταρρεύσει οριστικά. Αντίθετα, στο εναλλακτικό σχέδιο που προτείνουμε για το Ελληνικό (που αποκλείει περαιτέρω δόμηση, προβλέπει μόνο αποκατάσταση υπαρχόντων κτιρίων) τα ακίνητα αυτά που υπάρχουν στην ευρύτερη περιοχή εκτός πάρκου και τα υπάρχοντα μικρής/μεσαίας κλίμακας ξενοδοχεία και καταστήματα εστίασης, τα περισσότερα ανακαινισμένα κατά την περίοδο των Ολυμπιακών Αγώνων, που σήμερα φυτοζωούν, μπορούν να ενεργοποιηθούν.

Συνολικά το επενδυτικό σχέδιο, πέρα από άλλα προβλήματα που έχει (ιδιωτικοποίηση δημόσιας περιουσίας, χαμηλό τίμημα) είναι ένα μοντέλο που έρχεται από το παρελθόν, ένα μοντέλο που συνέβαλε κατά πολύ στην χρεοκοπία της χώρας. Δεν μπορεί να υποστηριχθεί με σοβαρότητα ότι αποτελεί μια απάντηση στην κρίση της χώρας.

Μια εναλλακτική προοπτική, για την μετατροπή του Ελληνικού σε ένα κέντρο πράσινης και κοινωνικής καινοτομίας

Η Εναλλακτική Πρόταση την οποία προτείνουμε αφορά όλους κι όλες κι όχι μόνο τους κατοίκους της συγκεκριμένης περιοχής κι αποσκοπεί στο να αναδείξει το χώρο του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού σε ένα κέντρο πράσινης και οικολογικής καινοτομίας, σε ένα χώρο όπου δοκιμάζονται και αναδεικνύονται νέες προτάσεις για την παραγωγική, κοινωνική και οικολογική ανασυγκρότηση της χώρας.

Απαντάει στην «ιδιωτική επενδυτική πρόταση για δόμηση του ελληνικού και δημιουργικά εμπορικών κέντρων, καζίνο κα» με μια εναλλακτική πρόταση οικονομικής, κοινωνικής, συμμετοχικής επένδυσης που προσφέρει συνεκτικές κι ολοκληρωμένες λύσεις ταυτοχρόνως για τις δημοσιονομικές, κοινωνικές, παραγωγικές, περιβαλλοντικές και οικονομικές προκλήσεις.

Το εναλλακτικό σχέδιο αναζωογονεί τις οικονομικές δραστηριότητες επ’ ωφελεία ευρύτατων κοινωνικών στρωμάτων και αποτελεί απάντηση στην αντιμετώπιση της κρίσης για τις μικρές επιχειρήσεις και τους εργαζομένους.

Πιστεύουμε ότι η ενεργός συμμετοχή της κοινωνίας αποτελεί στις μέρες μας  το μεγάλο ζητούμενο. Ο  χώρος του πρώην αεροδρομίου Ελληνικού μπορεί να μετατραπεί σε ένα πεδίο συνάντησης και δημιουργικών δραστηριοτήτων, πρωτοβουλιών πολιτών, συνεργατικών δράσεων, αυτοδιαχειριζόμενων εγχειρημάτων κ.ά.

Για την «αξιοποίηση» του Ελληνικού προτείνεται η αναζήτηση ενός άλλου δρόμου, πέραν του κράτους και της αγοράς, που θα εκλαμβάνει τον δημόσιο χώρο ως «κοινό αγαθό» και θα έχει ως βάση την συνεργατική οικονομία και την ομότιμη παραγωγή. Αυτό θα σήμαινε την μετάβαση “από το δημόσιο στο κοινό” και την οργάνωση της παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών από αυτό-οργανωμένες κοινότητες οι οποίες  θα λειτουργούν ως κοινωνικοί συνεταιρισμοί.

Στο κέντρο προτείνουμε να αναπτυχθούν οι εξής κατηγορίες δραστηριοτήτων:

1. Φυσικό και πολιτιστικό πάρκο (3200 στρέμματα) που θα αξιοποιεί τη γνώση και τις εμπειρίες  από μεσογειακούς κήπους και καλλιέργεια ειδών που ευδοκιμούν στο μεσογειακό περιβάλλον, σε συνδυασμό με την ανάδειξη πολιτιστικών δραστηριοτήτων που είναι συμβατές με το φυσικό περιβάλλον το οποίο επιδιώκεται να ξαναδημιουργηθεί και την προστασία και λειτουργική ανάδειξη των αρχαιολογικών ευρημάτων και πολιτιστικών στοιχείων που υπάρχουν στον χώρο και στην ευρύτερη περιοχή

Το Πάρκο μπορεί να είναι ταυτόχρονα και ένας αρχαιολογικός χώρος. Αρχαιολογικά ευρήματα από ήδη πραγματοποιηθείσες ανασκαφές, ορισμένα εκ των οποίων είναι ήδη ορατά και προσβάσιμα, δίνουν τη δυνατότητα ανασύστασης της διαχρονικής ιστορίας του δυτικού παραλιακού μετώπου της Αττικής και ιδιαίτερα των 3 παρακείμενων δήμων : Αλιμούντος (Αλίμου), Ευωνύμου (Ελληνικού- Αργυρούπολης), Αιξωνής (Γλυφάδας), στους οποίους ανήκε στο παρελθόν η έκταση των 6.200 στρ.

Στο χώρο ήδη σήμερα, πολύ περισσότερο μετά από νέες ανασκαφές, μπορεί να συσταθεί, με σημεία αναφοράς τις ορατές αρχαιότητες και αυτές που δεν είναι προσβάσιμες λόγω επίχωσης, ένας Αρχαιολογικός Περίπατος. Δεδομένου μάλιστα ότι οι τρείς όμοροι αρχαίοι δήμοι συνδέονταν μεταξύ τους με κοινό οδικό δίκτυο - του οποίου οι βασικές αρτηρίες συμπίπτουν με τους σύγχρονους οδικούς άξονες Βουλιαγμένης, Αλίμου, Ποσειδώνος - και επικοινωνούσαν επίσης με την Αθήνα, τον Πειραιά και το Λαύριο, η νέα ένταξη του Ελληνικού τόσο στην περιοχή των 3 σημερινών δήμων όσο και στον ευρύτερο παράκτιο χώρο από ΣΕΦ έως Λαύριο, βρίσκει το ιστορικό της ανάλογο  στην αρχαιότητα. Τις ανασκαφικές έρευνες έχει πραγματοποιήσει η αρχαιολόγος κα Κωνσταντίνα Καζά η οποία διαθέτει όλα τα στοιχεία για την υλοποίηση της πρότασης του Αρχαιολογικού Περίπατου που, άλλωστε, έχει ήδη διατυπωθεί.

Στο χώρο του Ελληνικού λειτουργούν σήμερα αποθήκες και εργαστήρια ανασκαφικών ευρημάτων, ενώ άλλες αρχαιότητες έχουν μεταφερθεί σε μουσεία εκτός του χώρου. Το Αρχαιολογικό Πάρκο ως ανασύσταση του αρχαίου κόσμου επί του εδάφους του Μητροπολιτικού Πάρκου Ελληνικού συμπληρώνεται με  ένα Αρχαιολογικό Μουσείο το οποίο περιλαμβάνει τις ήδη υπάρχουσες αρχαιότητες και νέες που θα προκύψουν από μελλοντικές ανασκαφές.

Κατ’ αναλογίαν με το Ιστορικό Κέντρο της Αθήνας, όπου ο αρχαίος πολιτισμός συμβιώνει με σύγχρονες εγκαταστάσεις τεχνών (μουσεία/εκθεσιακοί χώροι, θέατρα, κινηματογράφοι, μουσικές σκηνές κ.λπ.) στο Πάρκο  πράσινης και κοινωνικής καινοτομίας μπορεί να δημιουργηθεί ένα ισχυρός πόλος για τις σύγχρονες τέχνες,  και την καλλιτεχνική δημιουργία τόσο στον δημόσιο χώρο όσο και σε ειδικούς χώρους (γκαλερί, μικρά μουσεία) αξιοποιώντας κάποια από τα υπάρχοντα κτίρια και επαναχρησιμοποιώντας, ενεργοποιώντας μέρος των υπαρχόντων υπαίθριων χώρων. Στο πάρκο θα μπορούσαν να εγκατασταθούν κυρίως νέοι καλλιτέχνες οι οποίοι, παρά το σημαντικό έργο που δημιουργούν μέσα από ανυπέρβλητες δυσκολίες, δεν έχουν καμιά στήριξη.  Το παράκτιο μέτωπο θα αποκτήσει μια πιο δημιουργική προοπτική, και διέξοδο.

2. Αστικοί κήποι και αγροκτήματα (2000 στρέμματα) για καλλιέργεια φυτών ή και ειδών προς κατανάλωση (αστικά αγροκτήματα) είτε σε ατομική είτε σε συλλογική βάση, σε περιοχές όπου το έδαφος είναι απαλλαγμένο από ρύπους. Ανάλογα με το αν η καλλιέργεια γίνεται σε ατομική ή συλλογική / συνεταιριστική βάση θα διατίθεται προς ενοικίαση γη ανάλογα με τον αριθμό των συμμετεχόντων. Συνολικά μπορεί να διατεθεί προς βιολογική και μόνο καλλιέργεια (θα προβλέπεται η απαγόρευση χρήσης χημικών λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων αλλά και γενετικά τροποποιημένων ειδών) έκταση 2000 στρεμμάτων χωρισμένων σε μερίδες 100 τμ.

3. Αποκατάσταση και επαναχρησιμοποίηση αρκετών από τα υπάρχοντα κτίρια για στέγαση κοινωνικών και πράσινων δραστηριοτήτων (συμπληρωματικά με τις πολιτιστικές δραστηριότητες που αναφέρθηκαν) που θα δώσουν έναν νέο χαρακτήρα στην περιοχή, μεταβάλλοντάς την σε ένα κέντρο κοινωνικής και πράσινης καινοτομίας. Τα κτίρια μπορούν να διατεθούν για χρήση (όχι ιδιοκτησία) σε ομάδες, κοινωνικές επιχειρήσεις και πρωτοβουλίες εκπαίδευσης, κοινωνικού πειραματισμού και πράσινης οικονομίας που καλύπτουν κοινωνικές και περιβαλλοντικές ανάγκες και διασφαλίζουν τον λειτουργία του κέντρου προς όφελος του κοινωνικού συνόλου. Παρόμοιες δραστηριότητες μπορεί να είναι επισκέψιμοι χώροι επίδειξης.

4. Δημιουργία ενός συνεταιριστικού πάρκου ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ανάλογα με τις δυνατότητες του χώρου), που θα συμβάλλει επίσης στην εκπαίδευση των πολιτών σε θέματα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Όλα τα κτίρια που θα επαναχρησιμοποιηθούν πρέπει να αναβαθμιστούν ενεργειακά και να γίνουν σταδιακά κτίρια σχεδόν μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας, και να λειτουργούν προς επίδειξη στο ευρύτερο κοινό.

5. Αποκατάσταση των φυσικών ρεμάτων, ανάδειξης (μέσω ενός ανοικτού και διαρκούς εργαστηρίου εκπαίδευσης και έρευνας) τεχνικών επιστροφής της φύσης μέσα στον αστικό χώρο, ανάπτυξης δραστηριοτήτων άσκησης στη φύση αλλά και εξοικείωσης με τη φύση μέσα από ξεναγήσεις, εκπαιδεύσεις και ανάλογες δραστηριότητες.

Η πρότασή μας στοχεύει μέσα από αυτές τις δραστηριότητες στην δημιουργία πολλών και διαφορετικών θέσεων εργασίας κυρίως μέσα από την κοινωνική συνεργατική οικονομία αλλά και στην δημιουργία εσόδων από ένα υπεύθυνο οικονομικό-παραγωγικό μοντέλο που ικανοποιεί τις απαιτήσεις και των τριών διαστάσεων της βιωσιμότητας (οικονομία, περιβάλλον, κοινωνία). (πχ διαδραστικά κέντρα εκπαίδευσης σε πολιτιστικά, επιστημονικά, περιβαλλοντικά θέματα, προϊόντα μεταποίησης που καλύπτουν ευρύτερες ανάγκες της κοινωνίας, εφαρμογές τεχνολογίας για την επίλυση κοινωνικών προβλημάτων, εμπορία προϊόντων από κοινωνικές επιχειρήσεις καθώς και ποιοτικών τοπικών προϊόντων, εναλλακτικά μοντέλα άσκησης στη φύση, κα)

Η πρόταση μας λαμβάνει υπόψη την ανάγκη να απαντηθούν με ολοκληρωμένο και συνεκτικό τρόπο μια σειρά ευρύτερων θεμάτων που απασχολούν τη χώρα:

- το σημαντικό δημοσιονομικό πρόβλημα της χώρας, οι περιορισμένοι δηλαδή δημόσιοι πόροι, το προβληματικό εμπορικό ισοζύγιο (αφού σε μεγάλο βαθμό το ΑΕΠ της χώρας βασίζεται στην κατανάλωση) και το μεγάλο δημόσιο χρέος που στερεί πόρους για άλλες δραστηριότητες που έχει ανάγκη η κοινωνία

-η υψηλή ανεργία, ιδιαίτερα μεταξύ των νέων και περισσότερο εκπαιδευμένων αλλά και των ατόμων ηλικίας 50+, των γυναικών και

- η κατάρρευση του παλιού παραγωγικού μοντέλου που στηρίχθηκε κυρίως στην κατανάλωση, την κερδοσκοπία γης και χρηματιστηριακή φούσκα και τις υπεραξίες που δημιουργία μια «εικονική» οικονομία

- η μεγάλη περιβαλλοντική υποβάθμιση στην Αττική και η απουσία όχι μόνο πράσινου αλλά και χώρου για αστικούς κήπους και αγροκτήματα, κάτι ευρέως διαδομένο σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις

- η απουσία σημαντικών χώρων για πράσινο και κοινωνικό πειραματισμό και καινοτομία

- η απουσία έστω και συζήτησης για την πράσινη – κυκλική οικονομία και πολύ περισσότερο η ανάδειξη παρόμοιων μορφών οικονομικής δραστηριότητας στο πλαίσιο ενός νέου παραγωγικού και οικονομικού μοντέλου που μπορεί να μας βγάλει από την πολλαπλή και βαθιά κρίση

- η σχεδόν ανύπαρκτη παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές στην Αττική και η περιορισμένη εξοικείωση των πολιτών με συνεργατικά κι αποκεντρωμένα μοντέλα παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ (communityenergy, ενεργειακοί συνεταιρισμοί)

- η περιορισμένη συμμετοχική διαχείριση (management) κλίμακας που αναδεικνύει νέα οικονομικά, κοινωνικά και διαχειριστικά μοντέλα του δημόσιο χώρου αλλά και παραγωγής με στόχο τη βιωσιμότητα 

Ποιες είναι οι δυνατότητες του χώρου για την υλοποίηση μιας τέτοια εναλλακτικής πρότασης:

-           Η έκταση του πρώην αεροδρομίου του ελληνικού είναι

-           Η παρουσία σημαντικών πολιτιστικών και αρχαιολογικών στοιχείων

-           Η έστω και σε υποβαθμισμένη μορφή ύπαρξη φυσικών περιοχών (κατάληξη ρεμάτων, παράκτια ζώνη, κάποιες ζώνες πρασίνου κα)

-           Η ύπαρξη εκατοντάδων κτιρίων άλλα σε καλύτερη κι άλλα σε χειρότερη κατάσταση, από τα οποία ένας σημαντικός αριθμός (πάνω από 250) μπορεί να διατηρηθούν και να επαναχρησιμοποιηθούν για κοινωνικές, πράσινες, πολιτιστικές και οικονομικές-συνεργατικές δραστηριότητες.

-           Η ανάδειξη μέσα στην κοινωνία νέων μορφών συμμετοχικής οικονομίας και κοινωνικής –πράσινης καινοτομίας πάνω στα οποία μπορεί να βασιστεί ένα νέο μοντέλο παραγωγικής, κοινωνικής, οικονομικής και οικολογικής ανασυγκρότησης της χώρας

-           Πολλά και ενδιαφέροντα παραδείγματα και πειραματισμοί συμμετοχικής και πράσινης πολεοδομικής ανασυγκρότησης παρόμοιων μεγάλων περιοχών σε άλλες χώρες

Η σύγχρονη, συμμετοχική του διαχείριση

Η διαχείριση του χώρου πρέπει να είναι βασισμένη σε ένα συμμετοχικό καινοτόμο μοντέλο που διασφαλίζει τόσο την αυτονομία και βιωσιμότητα όσο και τον δημόσιο χαρακτήρα του χώρου, ένα μοντέλο που δεν θα είναι κρατικο-κεντρικό γραφειοκρατικό αλλά λειτουργικό και επικεντρωμένο στην πραγματική επίτευξη των στόχων που τίθενται. Χρειάζεται να αξιοποιήσουμε την εμπειρία αλλά και να πειραματιστούμε σε σύγχρονα καινοτόμα μοντέλα συμμετοχικής διαχείρισης.

Στον φορέα διαχείρισης που θα διαμορφώνει το πλαίσιο ανάπτυξης των δραστηριοτήτων, των χρήσεων γης, των κανονισμών, θα παρακολουθεί και θα αξιολογεί την πορεία του, προτείνουμε να συμμετέχουν εκπρόσωποι της αυτοδιοίκησης δευτέρου και πρώτου βαθμού, επιστημονικών, κοινωνικών φορέων, τοπικών κινημάτων όσο φυσικά και των δραστηριοτήτων που θα αναπτυχθούν στο χώρο. Το μοντέλο καθημερινής διαχείρισης πρέπει να είναι λειτουργικό, αποτελεσματικό και να αξιοποιεί τη χρήση της πληροφορικής τεχνολογίας.

Η οικονομική βιωσιμότητά του Πάρκου Πράσινης Κοινωνικής Καινοτομίας

Η επίσκεψη στο χώρο θα είναι ελεύθερη χωρίς κόστος για όλους κι όλες. Η συμμετοχή σε επιμέρους δραστηριότητες όμως θα ακολουθεί τους όρους που θα έχουν αποφασιστεί και μπορεί να συμμετέχει είτε εισιτήριο (για είσοδο σε δραστηριότητες ή υπηρεσίες) είτε άλλου είδους οικονομική συμβολή ανάλογα με την δραστηριότητα.

Η σταδιακή διαμόρφωση του πάρκου/χώρου πρασίνου θα μπορούσε να υποστηριχθεί στο πλαίσιο ανάπτυξης του ευρύτερου σχεδίου μέσα από ένα σύνολο προγραμμάτων περιφερειακής ανάπτυξης, εδαφικής συνοχής, αλλά και αποκατάστασης υποβαθμισμένων περιοχών που υπάρχουν την προγραμματική περίοδο2014-2020. Περαιτέρω δουλειά θα χρειαστεί όταν εξειδικευτούν οι προσκλήσεις του ΣΕΣ/Νέου «ΕΣΠΑ». Η διαχείριση του χώρου, η φροντίδα του και η βελτίωσή του θα χρηματοδοτούνται από τις διαφορετικές πηγές εσόδων (δραστηριότητες, ενοικίαση αγροκτημάτων, μέρος των εσόδων από πάρκο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, μέρος των εσόδων από τις άλλες οικονομικές δραστηριότητες πράσινης και κοινωνικής επιχειρηματικότητας) αλλά και προγράμματα, συνεργασία με φορείς για ερευνητικά προγράμματα κα

Στο πλαίσιο ενός ολοκληρωμένου και συμφωνημένου συμμετοχικού σχεδίου βιώσιμης διαχείρισης του πάρκου, οι ομάδες που θα αναλάβουν με δική τους πρωτοβουλία να αποκαταστήσουν και να επαναχρησιμοποιήσουν τα κτίρια για κοινωνικές και πράσινες δραστηριότητες αλλά και να αναπτύξουν υπεύθυνες δραστηριότητες μέσα στο χώρο για το δημόσιο καλό (πχ ξεναγήσεις, εκπαίδευση στο ποδήλατο, ανάδειξη τεχνικών με βάση της φύση – naturebasedsolutions, διοργάνωση ποιοτικών πολιτιστικών εκδηλώσεων για όλους/ες) θα υποστηριχθούν με την διαμόρφωση ενός διαφανούς και ισότιμου για όλους/ες πακέτο κινήτρων και ρυθμίσεων που θα συμβάλλει στην ανάπτυξη των επιθυμητών δραστηριοτήτων στο χώρο. Οι δραστηριότητες με οικονομικό αντικείμενο θα συνεισφέρουν ένα μέρος των εσόδων τους (σε ανταποδοτική βάση) για την διασφάλιση της συνολικότερης διαχείρισης και λειτουργίας του χώρου, με δεδομένο ότι θα ενισχύονται και θα επωφελούνται από την βιώσιμη διαχείριση του (μεγαλύτερη επισκεψιμότητα, προβολή, ενημέρωση, υποδομές κα)

Οι αστικοί κήποι/αγροκτήματα θα διαμορφωθούν από τους ίδιους τους ενδιαφερόμενους και θα συνεισφέρουν έσοδα μέσω του ενοικίου για τους ευρύτερους στόχους του πάρκου. Η παραχώρηση έναντι μικρού ενοικίου και για ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα κομματιών γης (έκτασης το καθένα 100 τμ) για καλλιέργεια φυτών ή και ειδών προς κατανάλωση (αστικά αγροκτήματα) είτε σε ατομική είτε σε συλλογική βάση, σε περιοχές όπου το έδαφος είναι απαλλαγμένο από ρύπους θα συμβάλλει όχι μόνο στην διασφάλιση της οικονομικής βιωσιμότητας του χώρου αλλά και στην εξοικείωση των πολιτών των Αττικής με την καλλιέργεια και την αυτάρκεια τροφίμων, ενώ άνεργοι ή κακά αμοπιβόμενοι μπορεί να έχουν ένα μικρό επιπλέον εισόδημα ή να καλύπτουν βασικές τους ανάγκες σε τρόφιμα. Ανάλογα αν η καλλιέργεια γίνεται σε ατομική ή συλλογική / συνεταιριστική βάση θα διατίθεται προς ενοικίαση γη ανάλογα με τον αριθμό των συμμετεχόντων. Οι καλλιέργειες θα είναι βιολογικές (θα προβλέπεται η απαγόρευση χρήσης χημικών λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων αλλά και γενετικά τροποποιημένων ειδών)

Τα έσοδα που θα προέρχονται από τα αστικά αγροκτήματα θα είναι σημαντικά, αν και κάθε ενδιαφερόμενος θα πληρώνει ένα μικρό ενοίκιο για το κομμάτι που καλλιεργεί.  Συνολικά μπορεί να διατεθεί προς βιολογική καλλιέργεια έκταση 2000 στρεμμάτων χωρισμένων σε μερίδες 100 τμ, με ένα συμβολικό ενοίκιο.

Ο ενεργειακός συνεταιρισμός (ανοικτός στη συμμετοχή για κάθε ενδιαφερόμενο που θα μπορεί να κατέχει 1-6 μερίδες) θα χρηματοδοτήσει με δικούς του πόρους ή αξιοποιώντας πολλές υπάρχουσες εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης τις επενδύσεις που είναι αναγκαίες. Μέρος των εσόδων (οι επενδύσεις αυτές έχουν σημαντική οικονομική απόδοσης) θα πηγαίνει με βάση την νομοθεσία στα μέλη (αποδόσεις μέχρι 6%), ενώ ένα μέρος θα χρηματοδοτεί την βιώσιμη διαχείριση του πάρκου και ένα άλλο μέρος θα συμβάλλει στις κοινωνικές επενδύσεις και στην αποπληρωμή μέρους του χρέους, όπως προτείνονται σχετικά.

Τα έσοδα από την λειτουργία του πάρκου θα διατίθενται δηλαδή σε 3 κατευθύνσεις, για :

- Τις ομάδες και κοινωνικές/συνεργατικές επιχειρήσεις που θα διαχειρίζονται και θα αναλαμβάνουν επιμέρους δραστηριότητες στο πλαίσιο ενός συνολικού σχεδίου διαχείρισης του χώρου. Θα είναι έσοδα που προέρχονται από την δική τους δραστηριότητα με βάση τους κανόνες του πάρκου. 

- Χρηματοδότηση κοινωνικών δραστηριοτήτων σε άλλες περιοχές για τη μείωση της φτώχειας, του κοινωνικού αποκλεισμού, οικολογική αναβάθμιση γειτονιών σε κρίση, στήριξη προγραμμάτων επιστροφής στην εργασία, μικροχρηματοδοτήσεις μέσω του ταμείου κοινωνικής επιχειρηματικότητας κλπ.

- Αποπληρωμή μέρους του δημόσιου χρέους (όσο μπορεί να αναλογεί στην περίπτωση του ελληνικού) σε ποσό ίσο με αυτό που θα προέλθει από την παραχώρηση του ελληνικού  σε ιδιώτες (600.000.000 Ευρώ) σε βάθος 33 χρόνων (μέχρι το 2050), δηλαδή διάθεση από τις δραστηριότητες του πάρκου ποσού μέχρι 18.000.000 για την αποπληρωμή του χρέους (ή αναλογικά, αν υπάρξει ρύθμιση για απομείωση του χρέους)