Η εισαγωγή πετρελαίου-φυσικού αερίου που μας κοστίζει ακόμα πολλά
Η κρίση δεν έπεσε από τον ουρανό. Υπήρχαν αιτίες. Ακόμα και σήμερα δεν μιλάνε τα κόμματα για αυτά που μας οδήγησαν στην κρίση. Οι δαπάνες για την ενέργεια αλλά και οι δαπάνες για εξοπλιστικά προγράμματα συνέβαλλαν σημαντικά στην επιδείνωση του χρέους και του ελλείμματος.
Το ενεργειακό μίγμα της χώρας κυριαρχείται τη 12ετία 1995-2006 από το πετρέλαιο σε ποσοστό 58% επί της τελικής κατανάλωσης (στοιχεία Eurostat για 2006, gross inland energy consumption by fuel). Το ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι τα 12 χρόνια 1995–2006 το ποσοστό αυτό δεν είχε αλλάξει, ενώ παράλληλα η κατανάλωση πετρελαίου σε απόλυτα νούμερα είχε αυξηθεί σημαντικά, από τους 14,0 εκατ. τόνους το 1995 στους 18,2 εκατ. τόνους το 2006, με την Ελλάδα να χρεώνεται σχεδόν το 5,0% του ΑΕΠ της για εισαγωγές πετρελαίου.
Εάν προσθέσουμε και το φυσικό αέριο, το οποίο ισοδυναμούσε με το 9.0% του ενεργειακού ισοζυγίου (στοιχεία Eurostat 2006), τότε το συνολικό ποσοστό από υδρογονάνθρακες ισοδυναμούσε στο 67% της συνολικής ενεργειακής κατανάλωσης της χώρας. Και εάν σκεφθούμε ότι το 99,9% των υδρογονανθράκων που καταναλώνονταν στην Ελλάδα ήταν εισαγόμενοι τότε δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι ο βαθμός ενεργειακής εξάρτησης της Ελλάδος, στο 72,0% ήταν από τους υψηλότερους στην Ε.Ε.
Η ενεργειακή εξάρτηση της Ελλάδας, βρίσκεται ακόμα και το 2014, σύμφωνα με τηEurostat, στο 62.1%, δηλαδή πάνω από το μέσο όρο της Ε.Ε που είναι 53.2%, λόγω των εισαγωγών αργού και φυσικού αερίου που καλύπτουν σχεδόν το 100% των αναγκών στα καύσιμα αυτά με εξαίρεση την πολύ μικρή παραγωγή του Πρίνου (2.500 βαρέλια πετρελαίου/ημέρα).
Σημαντική είναι η εξάρτηση της Ελλάδος και από την εγχώρια παραγωγή λιγνίτη σε ποσοστό 72.3%, δηλαδή σε συγκρίσιμο επίπεδο με αυτό της Πολωνίας (80.5%) και της Εσθονίας (78.3%).
Το 2012 η Ελλάδα εισήγαγε, εν μέσω κρίσης, 20.95 εκατ. τόνους αργού πετρελαίου και προϊόντων με τις εισαγωγές από Ρωσικές εταιρείες να αντιστοιχούν στο 40% των συνολικών εισαγωγών.
Το 2013, οπότε σταμάτησαν τελείως οι παραδόσεις από Λιβύη - Ιράν, οι εισαγωγές από Ρωσία αυξήθηκαν κατακόρυφα και έφτασαν στο 70%, αυξάνοντας υπέρμετρα την εξάρτηση της Ελλάδας από τη χώρα αυτή για προμήθεια πετρελαίου.
Αλλά η Ελλάδα είναι υπερβολικά εξαρτημένη από τη Ρωσία και στο θέμα της εισαγωγής φυσικού αερίου, αφού προμηθεύεται (ΔΕΠΑ) φυσικό αέριο από τη Ρωσική εταιρεία Gazpromσε ποσοστό πάνω από 60-65% και μάλιστα σε υψηλότερη τιμή από αυτές που αγοράζουν άλλες χώρες από την ίδια εταιρία. Η χώρα προμηθεύτηκε 2.6 δις κυβικά μέτρα φυσικού αερίου το 2013 από τη Ρωσική εταιρία σε σύνολο 3.7 δις κυβικών μέτρων εισαγωγών. Οι υπόλοιπες ποσότητες εισάγονται από το Αζερμπαϊτζάν-Τουρκία μέσω του Ελληνοτουρκικού αγωγού αερίου.
Η έκδοση που είχα κάνει ως ευρωβουλευτής των Πράσινων την άνοιξη 2014 για τα θέματα της ενέργειας
Οι εκλογές τώρα ΔΕΝ είναι δημοκρατική διέξοδος. Θα οδηγήσουν σε μεγαλύτερα αδιέξοδα
Άρθρο μου που δημοσιεύθηκε στις 18/8 στο tvxs
Μια σειρά κυβερνητικά στελέχη προετοιμάζουν το κλίμα για την διεξαγωγή εκλογών με διαδικασία εξπρές. Τα επιχειρήματα που ακούγονται μέχρι τώρα από πολλές πλευρές τονίζουν τον ρόλο που θα παίξουν οι εκλογές «για δημοκρατική διέξοδο από τα προβλήματα» που δημιουργεί κυρίως η διαφοροποίηση μεγάλου αριθμού βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ. Οι σύμβουλοι του πρωθυπουργού πιστεύουν ότι και χωρίς το αντιμνημονιακό προφίλ, χωρίς το ¼ των σημερινών βουλευτών του και χωρίς το 30-40% της οργανωμένης βάσης του, ο νέος ΣΥΡΙΖΑ θα «σαρώσει» πάλι και …«μπορεί να πάρει και αυτοδυναμία»!
Οι ψηφοφόροι θα ακολουθήσουν χωρίς απώλειες τις μεταμορφώσεις του ΣΥΡΙΖΑ;
Καταρχάς, θα έχει μεγάλο ενδιαφέρον να δούμε πώς ο ΣΥΡΙΖΑ αν και θα χάσει τη μισή οργανωμένη βάση και το πολιτικό προφίλ που τον εκτίναξε από το 3% στο 37%, θα καταφέρει όχι μόνο να κρατήσει το εκλογικό ποσοστό του αλλά και να το αυξήσει, στηριζόμενο στην αρνητική διάθεση της κοινωνίας απέναντι σε ΝΔ-ΠΑΣΟΚ και στην δημοσκοπική δημοφιλία (?) ενός πρωθυπουργού που δεν έσκισε το μνημόνιο, όπως υπόσχονταν, αλλά θα το (εξ)ασκήσει και μάλιστα στην πιο σκληρή εκδοχή του.
Φυσικά, όλα μπορεί να συμβούν σε μια χώρα όπου οι πολίτες αντί να επιλέγουν με πολιτικά κριτήρια, περιμένουν πάντα έναν σωτήρα εξ ουρανών, ακολουθούν τα συναισθήματά τους και, συχνά, αυτόν που τους μοιράζει τις πιο απίθανες υποσχέσεις (εδώ και ο Λεβέντης διεκδικεί - και με πιθανότητες - είσοδο όχι μόνο στην Βουλή αλλά και… στην κυβέρνηση).
Τα νέα αδιέξοδα θα προκύψουν αμέσως μετά τις εκλογές
Είτε όμως ο Αλ Τσίπρας καταφέρει να κερδίσει αυτοδυναμία είτε σχηματίσει κυβέρνηση με την συνεργασία Καμμένου-Λεβέντη είτε Θεοδωράκη-Καμμένου (ίσως και Λεβέντη), υπάρχει ο κίνδυνος η χώρα να διαλυθεί ολοκληρωτικά μέσα στο επόμενο εξάμηνο.
Οι εκλογές τώρα, με δεδομένη την κατάσταση, θα επιφέρουν νέο πλήγμα στην οικονομία. Δεν θα επιλύσουν τα μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε ως κοινωνία. Είναι πλέον φανερό ότι ένα μόνο κόμμα δεν μπορεί να βγάλει τη χώρα από την κρίση, ούτε καν μόνο τα κόμματα. Η κατάσταση σήμερα απαιτεί ευρύτερη συνεννόηση όχι μόνο μεταξύ των κομμάτων αλλά κυρίως με τους κοινωνικούς και επαγγελματικούς φορείς.
Μια λογική πρόταση από τους ΠΡΑΣΙΝΟΥΣ-ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ
Η χώρα χρειάζεται μια περίοδο ηρεμίας ώστε να ανοίξει ένας ψύχραιμος διάλογος για το τι πρέπει να αλλάξουμε. Οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ προτείνουμε να υπάρξει ένας ουσιαστικός πολιτικός και κοινωνικός διάλογος με στόχο να διαμορφωθεί ένα Πράσινο Κοινωνικό Συμβόλαιο (μια συμφωνία με στόχους και μέτρα) που θα αφορά κυρίως στην αναζωογόνηση και αλλαγή της οικονομίας, στην δημιουργία θέσεων εργασίας και στην δραστική μείωση της φτώχειας. Αυτή η συμφωνία πρέπει να εξισορροπήσει τα σκληρά μέτρα που έχουν συμφωνηθεί στο πλαίσιο του Μνημονίου 3 #ΣΥΡΙΖΑ, να συνοδεύεται από δέσμευση όλων των κομμάτων για εκλογές μετά τον Νοέμβριο του 2016, αλλαγή του εκλογικού νόμου προς το αναλογικότερο (συμπεριλαμβανομένης της κατάργησης του δώρου των 50 εδρών) καθώς και διευκόλυνση της συνεργασίας των κομμάτων προεκλογικά και μετεκλογικά αυστηρά όμως στη βάση προγραμματικών συμφωνιών.
Μπορεί να φέρει σταθερότητα και αλλαγές μια κυβέρνηση μειοψηφίας;
Η επίσημη ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ επικαλείται το γεγονός ότι οι εκλογές είναι ο μόνος δημοκρατικός τρόπος για να ξεκαθαριστεί το πολιτικό τοπίο αλλά αυτό αφορά σχεδόν αποκλειστικά το εσωκομματικό τοπίο του κυβερνώντος κόμματος.
Με δεδομένο ότι σχεδόν κανένα κόμμα δεν προβλέπεται να έχει κέρδη από τις εκλογές, ο πρωθυπουργός θα μπορούσε να κυβερνήσει ακόμα και αν η κυβέρνησή του είναι μειοψηφίας, στηρίζεται, για παράδειγμα, από 115-120 δικούς της βουλευτές. Μπορεί να έχει την υποστήριξη της κοινωνίας και την ανοχή των άλλων πολιτικών κομμάτων για το διάστημα μέχρι τουλάχιστον τον Νοέμβριο 2016, εφόσον μέσα από τον διάλογο δεσμευθεί να προωθήσει το "συμβόλαιο" αυτό.
Ο πρωθυπουργός έχει έτσι κι αλλιώς την ευθύνη να καθορίσει ποια θα είναι η κυβέρνησή του. Δεν νομίζουμε ότι αυτή τη στιγμή υπάρχει κάποιο από τα κόμματα που ψήφισαν τη Συμφωνία που να θέτει θέμα αλλαγής του πρωθυπουργού ή συμμετοχής στελεχών του στην κυβέρνηση ή θα θελήσει να «ρίξει» την κυβέρνηση Τσίπρα. Άρα ο πρωθυπουργός δεν θα ξαναβρεί στο μέλλον τόσο «ευνοϊκές» για αυτόν συνθήκες για να κυβερνήσει χωρίς τεράστια αντίδραση.
Το καθοριστικό είναι, όμως, να διαμορφωθεί ένα πρόγραμμα που θα συμφωνηθεί μετά από διάλογο όχι μόνο με άλλα κόμματα αλλά κυρίως με κοινωνικούς, επαγγελματικούς, περιβαλλοντικούς κι άλλους φορείς. Μέχρι τώρα η κοινωνία δεν έχει συμμετάσχει στο όποιο σχέδιο εξόδου από την κρίση αλλά στο τέλος είναι αυτή που πληρώνει τον βαρύ λογαριασμό. Τώρα πρέπει να έρθουν στο προσκήνιο δημιουργικές κοινωνικές (και πολιτικές) δυνάμεις και να συνδιαμορφώσουν τουλάχιστον ένα μέρος των πολιτικών.
Εκλογές ως εκβιασμός, όχι ως δημοκρατική διέξοδος
Οι εκλογές εξπρές και μάλιστα με τον υπάρχοντα εκλογικό νόμο μόνο ως εκβιασμός μπορεί να εκληφθούν. Δεν θα βοηθήσουν τον πολιτικό διάλογο, οι εκλογείς δεν θα προλάβουν καν να συνειδητοποιήσουν ότι καλούνται να απαντήσουν σε ένα πανομοιότυπο ερώτημα για 8η φορά από το 2009 μέχρι σήμερα (ευρωεκλογές και εθνικές εκλογές 2009, διπλές εθνικές 2012, ευρωεκλογές 2014, εθνικές 2015, δημοψήφισμα 2015 και τώρα εκλογές 2015). Ένα ερώτημα, όπως, στο οποίο κάθε φορά τα πολιτικά κόμματα της Βουλής (εκτός ΚΚΕ-ΧΑ) απαντούν με εντελώς διαφορετικό τρόπο, ανάλογα με τη θέση στην οποία βρίσκονταν ως προς την εξουσία. Μάλιστα, ΟΛΑ τα κόμματα εξουσίας αποδείχτηκαν ανίκανα να παρουσιάσουν ένα σοβαρό σχέδιο μεταρρυθμίσεων για να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα της χώρας.
Πολλοί είχαν προειδοποιήσει – μεταξύ άλλων και εμείς οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ και όχι μόνο στην προεκλογική περίοδο ότι οι ιδεοληψίες που προέβαλε ο ΣΥΡΙΖΑ προεκλογικά σε συνδυασμό με την απουσία σοβαρού, ισορροπημένου σχεδίου διεξόδου από την κρίση μέσα από οικολογικές, κοινωνικές, οικονομικές αλλαγές και μεταρρυθμίσεις θα οδηγούσαν σε απότομη προσγείωση και ίσως σε καταστροφή. Την τελευταία στιγμή ο πρωθυπουργός κατάλαβε που οδηγούσε τη χώρα η αλλοπρόσαλλη πολιτική και κατέληξε σε μια «συμφωνία» λίγο πριν πέσουμε στον γκρεμό. Η συμφωνία αυτή – παρά το γεγονός ότι έχει κάποια θετικά σημεία – σε γενικές γραμμές είναι πολύ σκληρή και συνεπάγεται μεγάλο κοινωνικό κόστος, αν λάβουμε υπόψη ότι θα μπορούσε να έχει επιτευχθεί μια πολύ πιο ισορροπημένη συμφωνία είτε μέσα στο 2014, αν υπήρχε μια ευρύτερη συνεννόηση των κομμάτων, είτε έστω τον Φεβρουάριο 2015.
Όπως ο Γ. Παπανδρέου το 2009 και ο Α. Σαμαράς το 2012, έτσι και ο Α. Τσίπρας το 2014 επέλεξε τη στρατηγική κατάληψης της πολυπόθητης εξουσίας με κάθε μέσο, αντί να διαμορφώσει ευρύτερες συμμαχίες για τις αναγκαίες αλλαγές - με δίκαιες πολιτικές - του παραγωγικού, οικονομικού, κοινωνικού και αξιακού μοντέλου της χώρας που είχε χρεοκοπήσει.
Κι αν αποτύχει η νέα κυβέρνηση που θα έχει προκύψει από τις εκλογές;
Ο πρωθυπουργός πρόκειται να κάνει άλλο ένα τραγικό λάθος, όπως έκανε το 2014 με το θέμα της εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας. Αν δεν επιδιώξει μια ευρύτερη συμφωνία, τώρα που αυτό είναι εφικτό, είναι πολύ πιθανόν σε 6 μήνες να καταρρεύσει πλήρως η χώρα είτε, ως αποτέλεσμα των εκλογών, έχουμε αυτοδυναμία του ΣΥΡΙΖΑ είτε μια κυβέρνηση συνεργασίας με κορμό τον ΣΥΡΙΖΑ και συμμάχους του κάποιον είτε όλους μαζί Καμμένο, Θεοδωράκη και Λεβέντη.
Χρειάζεται ψύχραιμη ανάλυση των δεδομένων. Μέσα στις συνθήκες που επικρατούν, μια μονοκομματική κυβέρνηση μετά από εκλογές θα έχει να αντιμετωπίσει την εχθρότητα και την επιθετικότητα όλων των υπόλοιπων κομμάτων, όχι μόνο της αριστερής πλατφόρμας, του ΚΚΕ και της ΧΑ. Με την κοινωνία να έχει κάθε λόγο να δυσανασχετεί όταν θα συνειδητοποιήσει τον λογαριασμό που θα κληθεί να πληρώσει, τα κόμματα της αντιπολίτευσης θα θελήσουν γρήγορα να καρπωθούν κάθε δυσαρέσκεια. Δεν θα έχουν κανένα λόγο να ανέχονται ή να δίνουν την υποστήριξή τους στα σκληρά μέτρα που θα είναι υποχρεωμένη η κυβέρνηση να φέρει στην Βουλή αλλά κυρίως να επιβάλει – ακόμα και με πολύ αυταρχικά μέσα – στην κοινωνία. Τα 5 χρόνια κρίσης μας έχουν διδάξει ότι το ελληνικό πολιτικό σύστημα θα βάζει το κομματικό συμφέρον πάνω από το συμφέρον της κοινωνίας, κάτι που εξάλλου δίδαξε με επιτυχία ο ΣΥΡΙΖΑ. Μέσα σε 6 μήνες ο Τσίπρας θα είναι εξίσου μισητός με τον Γ. Παπανδρέου (που ας μην ξεχνάμε είχε εξίσου υψηλά ποσοστά δημοφιλίας για ένα διάστημα), ασχέτως αν η «ρεαλιστική» (ή κυνική) στροφή του ήταν πλέον μονόδρομος, όπως έφτασαν τα πράγματα και με δική του ευθύνη. Τίποτα δεν πείθει ότι μετά από 6 μήνες και μέσα σε ένα τέτοιο κλίμα, δεν θα χάσει εκ νέου 10-15 βουλευτές και ο νέος ΣΥΡΙΖΑ.
Αλλά στο δεύτερο μετεκλογικό σενάριο, αυτός της κυβέρνησης συνεργασίας του (νέου) ΣΥΡΙΖΑ με Καμμένο είτε/και Θεοδωράκη, Λεβέντη, μια τέτοια κυβέρνηση δεν θα πάει πολύ μακριά. Τόσο απότομες μεταλλάξεις – όσο τυχοδιωκτικό κι αν είναι το πολιτικό σύστημα - δεν είναι βιώσιμες για πολλούς μήνες, αφού δεν βασίζονται σε πολιτικά προγράμματα και πολιτικές συμφωνίες. Με βάση, λοιπόν, κι αυτό το σενάριο, προβλέπουμε ότι η κυβέρνηση που θα προκύψει από τις εκλογές του 2015, θα αναγκαστεί να πάει σε νέες εκλογές μέχρι τα μέσα του 2016.
Όμως νέες εκλογές ή κατάρρευση της κυβέρνησης μέσα σε 6 μήνες (όπως πολλοί είχαμε υπολογίσει ότι θα συμβεί αντιλαμβανόμενοι τις αστοχίες του ΣΥΡΙΖΑ και τις εκτός πραγματικότητας απόψεις του), θα οδηγήσει την χώρα σε πλήρη διάλυση.
Φαίνεται ότι το πολιτικό σύστημα δεν έμαθε από τα παθήματα του παρελθόντος. Πήγαμε σε διπλές εκλογές το 2012, ενώ θα μπορούσε να έχει αποφευχθεί τουλάχιστον η δεύτερη εκλογή. Θα ήταν αλλιώς τα πράγματα, αν αντί για εκλογές τον Ιανουάριο 2015, αυτές είχαν γίνει αργότερα, ίσως και μετά τον Οκτώβριο 2015 και αφού είχε κλείσει με ευρύτερη συμμετοχή μια πιο ισορροπημένη συμφωνία. Το πρόβλημα δεν είναι φυσικά χρονικό, είναι εξόχως πολιτικό.
Να μην επαναληφθεί το ίδιος λάθος
Αν είχε λιγότερο πάθος για να καταλάβει την πρωθυπουργική καρέκλα, Ο Αλ Τσίπρας θα μπορούσε να διασφαλίσει την ομαλή και ήπια μετάβαση σε μια εποχή πιο δίκαιων πολιτικών, δεσμεύοντας την προηγούμενη κυβέρνηση σε ένα σύνολο αλλαγών της σκληρής λιτότητας, με αντάλλαγμα, εκ μέρους του, την ψήφιση ενός προέδρου όπως ο Στ. Δήμας και δέσμευση για εκλογές αργότερα, πχ τον Οκτώβριο 2015. Ήταν μια πρόταση που είχαμε καταθέσει δημόσια οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ, προτείνοντας μάλιστα να αναλάβει ο ΣΥΡΙΖΑ τον συντονισμό μιας διευρυμένης «επιτροπής διαπραγμάτευσης» με τους «θεσμούς» ώστε να προετοιμαστεί η μετά την λιτότητα εποχή. Θα αποκτούσε έτσι ο ΣΥΡΙΖΑ επίγνωση των πραγματικών προβλημάτων και θα διασφάλιζε την «πιο αποφασιστική διαπραγμάτευση» – όπως υπόσχονταν – χωρίς παράλληλα να «ξεπουλήσει» την διάθεση της κοινωνίας για πολιτική αλλαγή. Πιθανόν μια τέτοια πρόταση να γίνονταν αποδεκτή και από την κυβέρνηση ΝΔ-ΠΑΣΟΚ που έτσι κι αλλιώς έβλεπε να έρχεται ο ΣΥΡΙΖΑ. Το πιο σημαντικό είναι, όμως, ότι αν ο ΣΥΡΙΖΑ είχε υιοθετήσει μια τέτοια στρατηγική για την κατάκτηση της εξουσίας, θα προετοίμαζε την μετάβαση σε ένα πιο δίκαιο και ισορροπημένο σχέδιο, με πολύ μικρότερο κοινωνικό και οικονομικό κόστος σε σχέση με αυτό που έφερε η 6μηνη «διαπραγμάτευση» αλά Βαρουφάκη και λοιπών.
Αν ο πρωθυπουργός οδηγήσει τη χώρα σε εκλογές εξπρές, θα δείξει ότι δεν έμαθε από τα λάθη του. Και ίσως συνδέσει το όνομά του όχι με την διάσωση της χώρας, όπως προφανώς θα ήθελε, αλλά με την διάλυσή της. Ελπίζουμε να μην επιβεβαιωθούμε.
Η 13/14η Αυγούστου θα μείνει ως μια μέρα σταθμός στην ελληνική πολιτική ιστορία. Ρευστοποιείται με δραματικό τρόπο τoπολιτικό σύστημα που διαμορφώθηκε την περίοδο της μεταπολίτευσης αλλά και γκρεμίζεται το δίπολο μνημόνιο – αντιμνημόνιο που κυριάρχησε στην πολιτική ζωή της χώρας επί 6 χρόνια.
Είναι εκ των πραγμάτων το τέλος της «αθωότητας» ΟΛOΚΛΗΡΟΥ του πολιτικού φάσματος. Και όχι μόνο γιατί ψηφίστηκε από μεγάλο τμήμα του πολιτικού συστήματος το πολύ σκληρό και επώδυνο Μνημόνιο 3 # ΣΥΡΙΖΑ (φυσικά υπάρχουν σε αυτό και θετικά σημεία και μέτρα) αλλά και διότι όσοι καταψήφισαν ή συνεχίζουν να απορρίπτουν το νέο μνημόνιο δεν έχουν να παρουσιάσουν κανένα σύγχρονο, εναλλακτικό σχέδιο, παρά μόνο αφελείς προτάσεις που θα οδηγούσαν τη χώρα στο μοντέλο της Αλβανίας επί Χότζα, αν εφαρμόζονταν.
Οι ευθύνες ΝΔ και ΠΑΣΟΚ για τη χρεοκοπία
ΝΔ και ΠΑΣΟΚ κυβέρνησαν τη χώρα για δεκαετίες, διαθέτοντας κάθε φορά μεγάλες πλειοψηφίες και ισχυρή ανάθεση από την κοινωνία. Χωρίς να παραγνωρίζουμε κάποια θετικά της διακυβέρνησης τους, ο τελικός απολογισμός τους είναι πολύ αρνητικός. Οδήγησαν τη χώρα και την κοινωνία σε βαθιά κρίση και τελικά στη χρεοκοπία, όχι μόνο σε δημοσιονομικό ή οικονομικό επίπεδο, αλλά και σε αξιακό, πολιτικό, κοινωνικό, παραγωγικό επίπεδο, σε μια πολυεπίπεδη και βαθιά κρίση και χρεοκοπία. Δεν είχαν καν την ικανότητα να ανοίξουν εγκαίρως μια ειλικρινή συζήτηση με την κοινωνία αλλά και με τις άλλες πολιτικές δυνάμεις για ένα ισορροπημένο, δίκαιο και αποτελεσματικό σχέδιο διεξόδου από την κρίση. Ένα σχέδιο που αναπόφευκτα θα έπρεπε να αντιμετωπίσει όχι μόνο τα προβλήματα που προέρχονταν από την αρχιτεκτονική της ευρωζώνης και την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση αλλά και από το αποτυχημένο παραγωγικό – καταναλωτικό, κοινωνικό και οικονομικό μοντέλο στο οποίο είχαν στρέψει τη χώρα.
Το τέλος του παλιού, χωρίς να γεννηθεί το καινούργιο
ΠΑΣΟΚ και ΝΔ πλήρωσαν ακριβά την κρίση και την άστοχη, καταστροφική διαχείριση της κρίσης. Συρρικνώθηκαν και απαξιώθηκαν στην συνείδηση της κοινωνίας, αν και ήταν σε σημαντικό βαθμό παιδιά των επιλογών της αλλά και οι κύριοι διαμορφωτές της σημερινής κοινωνίας. Με το που υποστηρίζουν τώρα μια πολιτική άποψη, την απαξιώνουν αμέσως γιατί στην κοινωνία λειτουργεί πλέον ένας αυτοματισμός απόρριψης, μόνο και μόνο λόγω της υποστήριξης που παρέχουν αυτά τα δυο κόμματα σε μια πολιτική ή σε ένα μέτρο. Αυτός ο αυτοματισμός αποτυπώθηκε ξεκάθαρα στο δημοψήφισμα.
Οι ΑΝΕΛ, η ΧΡΥΣΗ ΑΥΓΗ αλλά κυρίως ο (κυβερνητικός) ΣΥΡΙΖΑ ήταν παιδιά του διπόλου μνημόνιο - αντιμνημόνιο. Απέκτησαν μέσα στην κρίση επιρροή σχήματα που θα έπρεπε να έχουν λιγότερο από το 0,1%. Ο ΣΥΡΙΖΑ εκτινάχθηκε από το 3% στο ποσοστό που του έδωσε παρά κάτι κυβερνητική αυτοδυναμία βασιζόμενος σε αυτό το δίπολο.
Διατύπωσε έναν ξεκάθαρο αντιπολιτευτικό λόγο που επικέντρωνε σε ένα σταθερό ΟΧΙ ΣΕ ΟΛΑ, με αποτέλεσμα να συγκεντρώσει έτσι ετερόκλιτες δυνάμεις στην πορεία για την κατάληψη της κυβέρνησης της χώρας. Δυνάμεις που ήθελαν να τελειώνουν με το παλιό πολιτικό σύστημα μέσα όμως από ουσιαστικές αλλαγές αλλά και δυνάμεις που ήθελαν να διατηρήσουν το ίδιο αποτυχημένο μοντέλο χωρίς να αλλάξουν, επιδιώκοντας απλώς να πετάξουν στα σκουπίδια τους παλιούς ευεργέτες τους επειδή πλέον δεν μπορούσαν να τους εξασφαλίσουν το προσωπικό ή συντεχνιακό τους βόλεμα (συχνά σε βάρος της κοινωνίας).
Το παλιό σύστημα έπρεπε να αλλάξει, πολύ περισσότερο αφού δεν μπόρεσε να διαχειριστεί με ορθολογικό και δίκαιο τρόπο την κρίση. Αλλά το νέο, δηλαδή ΣΥΡΙΖΑ, ΠΟΤΑΜΙ, είναι πολύ κατώτερο από τις περιστάσεις, ενώ οι ψεκασμένοι ΑΝΕΛ βρέθηκαν στην κυβέρνηση και οι εγκληματίες της Χρυσής Αυγής στη Βουλή. Η μόνη σταθερή πολιτική δύναμη, εκτός τόπου και χρόνου, παραμένει το ΚΚΕ υποσχόμενο τα ίδια που έλεγε και 50 χρόνια πριν. Νέες ιδέες δεν μπόρεσαν να ριζώσουν στην πολιτική σκηνή.
Μια προδιαγεγραμμένη πορεία προς την καταστροφή
Το πρόγραμμά του προεκλογικού ΣΥΡΙΖΑ κυριαρχήθηκε από την υπόσχεση για την δημιουργία ενός “παραδείσου” που θα επιτυγχάνονταν κυρίως μέσω της σκληρής διαπραγμάτευσης, της ήττας των δανειστών και της διαγραφής μεγάλου ποσοστού του χρέους («οι αγορές θα χορεύουν στον ρυθμό του νταουλιού», «θα καταργήσουμε τα μνημόνια με ένα νόμο», «θα είναι μέρα μεσημέρι όταν θα υπογράψουν τη συμφωνία», « θα μας παρακαλούν για να μας δώσουν τα χρήματα» και άλλα τέτοια ωραία!).
Για όσους δεν παρασύρθηκαν από τις ψεύτικες υποσχέσεις και γνώριζαν την πραγματικότητα, ήταν φανερό ότι όλα αυτά δεν μπορούσαν να οδηγήσουν σε διαφορετικό αποτέλεσμα, παρά μόνο σε από αυτό που βλέπουμε σήμερα. Θα μπορούσαν να οδηγήσουν πιθανόν σε ακόμα χειρότερο αποτέλεσμα, αν ο Αλέξης Τσίπρας δεν είχε το θάρρος να καταλάβει που οδηγούμασταν, δεν έκανε τελευταία στιγμή την αποφασιστική στροφή πριν πέσουμε στον γκρεμό.
Οι ψευδαισθήσεις και η απουσία εναλλακτικού σχεδίου μας κόστισαν κάτι δις
Όμως, αυτή η περίοδος ψευδαισθήσεων αύξησε κατακόρυφα το κόστος που καλούμαστε πάλι να πληρώσουμε όλοι. Με ευθύνη και της τρόικα αλλά και των προηγούμενων διαδοχικών κυβερνήσεων το κόστος είναι δυσανάλογο και τρομακτικό: ύφεση 25%, ανεργία 26%, αύξηση φτώχειας, καταστροφή παραγωγικής βάσης, μετανάστευση τουλάχιστον 400.000 ανθρώπων, αφαίρεση από την κοινωνία πάνω από 80 δις, αύξηση του χρέους κα. Θα μπορούσαμε να έχουμε αντιμετωπίσει την κρίση χωρίς αυτό το μεγάλο κόστος, και να ζούμε σήμερα καλύτερα ακόμα και αν είχαμε μια κάποια μείωση προσωπικών εισοδημάτων, αν το παλιό πολιτικό σύστημα ήταν στοιχειωδώς ικανό να διαχειριστεί την κρίση. Δυστυχώς, όμως, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ κατάφερε να προσθέσει κι άλλο κόστος, χωρίς να είναι σίγουρο έστω ότι θα βγούμε οριστικά από την κρίση με αυτό το Μνημόνιο.
Η ευθύνη του ΣΥΡΙΖΑ, του Αλέξη Τσίπρα και των ηγετικών στελεχών είναι ότι ενώ έβλεπαν να έρχεται η εποχή της ανάληψης των κυβερνητικών ευθυνών τους δεν προσπάθησαν να διαμορφώσουν ένα εναλλακτικό σχέδιο που θα βασίζονταν σε βαθιές αλλαγές με συμμετοχή των πιο συνειδητοποιημένων τμημάτων της κοινωνίας. Στηρίχθηκαν στα πιο οπισθοδρομικά τμήματα της κοινωνίας και σε συντεχνίες, μοιράζοντας υποσχέσεις για αποκατάσταση του χρεοκοπημένου παρελθόντος αντί να προσκαλούν σε συστράτευση για τις αναγκαίες αλλαγές.
Δεν είναι τυχαίο λοιπόν που σήμερα ο ΣΥΡΙΖΑ χάνει πάνω από το 1/4 της κοινοβουλευτικής του δύναμης και πιθανόν μεγαλύτερο ποσοστό από τα οργανωμένα μέλη του. Δεν είναι αξιοπερίεργο που η νεολαία ΣΥΡΙΖΑ ζητάει με πρόσφατη ανακοίνωσή της να «βγούμε από την Ευρωζώνη και την ΕΕ». Δεν είναι απορίας άξιο που ο ίδιος ο Γ. Βαρουφάκης – που είχε την κύρια ευθύνη της καταστροφικής διαπραγμάτευσης - καταψήφισε το 100% του Μνημονίου 3 # ΣΥΡΙΖΑ όταν πριν λίγο καιρό είχε δεχτεί ότι το 70% των ρυθμίσεων που προβλέπονταν στα προηγούμενα Μνημόνια μπορεί ήταν σωστές, και ενώ ισχυρίζονταν ότι επιδίωκε μια καλύτερη συμφωνία για το υπόλοιπο 30%.
Εκλογές, άλλο ένα λάθος που θα κοστίσει στην κοινωνία
Ακόμα μεγαλύτερο λάθος του πρωθυπουργού θα είναι να οδηγηθούμε σε εκλογές μέσα στον Σεπτέμβρη ή Οκτώβρη, με δεδομένη την κατάσταση στην οικονομία και κοινωνία. Μια προσφυγή στις κάλπες θα προσθέσει κι άλλη ζημιά, σε μια εποχή επιστροφής στην ύφεση (θα κυμανθεί μεταξύ 3,3% έως 5%) και η ανεργία είναι πιθανόν να εκτιναχθεί σε νέα επίπεδα ρεκόρ.
Πολλοί θα ισχυριστούν ότι όπως είναι η κατάσταση στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ η μόνη δημοκρατική διέξοδος είναι προσφυγή στις κάλπες. Με εκλογική διαδικασία εξπρές είναι αδύνατο, όμως, να ανοίξει ουσιαστικός διάλογος για την επόμενη μέρα, για την πολιτική που θα πρέπει να εφαρμοστεί. Από άποψη συσχετισμών στη Βουλή, η επόμενη μέρα δεν θα είναι πολύ διαφορετική από τη σημερινή. Και πρώτο κόμμα να είναι ο ΣΥΡΙΖΑ θα χρειαστεί να συνεργαστεί με κάποια από τα υπάρχοντα κόμματα (ΑΝΕΛ, ΠΟΤΑΜΙ, ΠΑΣΟΚ, ΝΔ) που έτσι κι αλλιώς ψηφίζουν ΝΑΙ ΣΕ ΟΛΑ. Ακόμα και αν ο νέος ΣΥΡΙΖΑ κερδίσει αυτοδυναμία (πράγμα απίθανο όταν θα έχει χάσει την αντιμνημονιακή στρατηγική και μεγάλο μέρος της κομματικής βάσης και των στελεχών που τον έφεραν στην κυβέρνηση) αυτή θα οφείλεται στον εκλογικό νόμο που δίνει 50 έδρες στο πρώτο κόμμα, και πιθανόν στην δημοσκοπική δημοφιλία (μέχρι πότε όμως;) του ίδιου του Αλέξη Τσίπρα, και όχι στην διαμόρφωση ενός πειστικού, νέου πολιτικού σχεδίου που θα έχει ωριμάσει μέσα στην κοινωνία. Αλλά έτσι, σε κάθε στροφή, η κυβερνητική πλειοψηφία που θα πρέπει να εφαρμόσει το σχέδιο που υποτίθεται δεν θέλει να εφαρμόσει, θα κινδυνεύει να χάσει πάλι βουλευτές.
Ας είμαστε όμως ειλικρινείς. Το πιο πιθανό κίνητρο για εκλογές είναι να προλάβει ο νέος ΣΥΡΙΖΑ την δημιουργία νέου κόμματος από τους «αντιμνημονιακούς» του ΣΥΡΙΖΑ που θα διαθέτει μέσα στη Βουλή σημαντικό αριθμό βουλευτών και θα εξασφαλίσει αυτόνομη πολιτική παρουσία.
Για να αντιμετωπίσει ένα φαινόμενο που στη δημιουργία του συνέβαλλε καθοριστικά και ο ίδιος, ο νυν πρωθυπουργός θα οδηγήσει τη χώρα σε εκλογές ελπίζοντας ότι θα κερδίσει τις εκλογές, όχι με βάση τη δική του πειστική πρόταση αλλά αξιοποιώντας την απέχθεια που έχει η κοινωνία απέναντι στο παλιό σύστημα; Κι αν μετά τις εκλογές χρειαστεί εκ νέου την υποστήριξη μέρους του παλιού πολιτικού συστήματος;
Αν ο Αλέξης Τσίπρας θέλει να βοηθήσει τη χώρα, ας ξεχάσει προς το παρόν τις εκλογές και ας επιλύσει τις εσωκομματικές αντιπαραθέσεις οδηγώντας τους «αντιμνημονιακούς» σε έξοδο και δημιουργία νέου κόμματος.
Ας καλέσει σε ουσιαστικό διάλογο τις πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις για να διορθωθεί και βελτιωθεί το Μνημόνιο 3 και να συμφωνηθούν οι αλλαγές που χρειαζόμαστε αλλά με την συμμετοχή της κοινωνίας, όχι με επιβολή πάνω στην κοινωνία.
Θα ήταν προς το συμφέρον της κοινωνίας αλλά και της υστεροφημίας του Αλέξη Τσίπρα να μην κάνει κι άλλα λάθη, όπως θα είναι η προκήρυξη εκλογών για τον Σεπτέμβριο ή Οκτώβριο. Να ακούσει, αντί να αποκλείσει εκ νέου από την πολιτική διαδικασία, τις νέες κοινωνικές δυνάμεις που γεννιούνται μέσα στην κοινωνία κι επιδιώκουν αλλαγή της χώρας από τα κάτω. Με αυτές τις δυνάμεις πρέπει να ανοίξει διάλογο η κυβέρνηση – ναι μια κυβέρνηση μειοψηφίας σε αυτή τη φάση - που θα έχει όμως την ευρύτερη στήριξη κι άλλων πολιτικών δυνάμεων.
Αυτό που χρειαζόμαστε δεν είναι νέες εκλογές αλλά μια νέα πολιτική, ένα νέο παραγωγικό και καταναλωτικό μοντέλο, καινοτόμες κοινωνικές πολιτικές, ενίσχυση της οικολογικής καινοτομίας, στροφή στην πράσινη/κυκλική οικονομία με κεντρικό στόχο την μείωση της ανεργίας και της φτώχειας και την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής σε όλα τα επίπεδα.
Οι οικονομικοί και κοινωνικοί στόχοι θα πρέπει όμως να συμφωνηθούν όχι μόνο με τα άλλα πολιτικά κόμματα αλλά και με τους πιο σημαντικούς επαγγελματικούς, κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς φορείς στο πλαίσιο ενός Πράσινου Κοινωνικού Συμβολαίου για την αλλαγή της χώρας.
Αυτή η Συμφωνία μπορεί να έχει μακροχρόνιο ορίζοντα, αλλά θα μπορούσε να συμφωνηθεί η υλοποίησή της από τη σημερινή κυβέρνηση μειοψηφίας μέχρι τις εκλογές πχ τον Νοέμβριο 2016, ώστε να αποκατασταθεί στο μεταξύ η εμπιστοσύνη προς την χώρα, να περιοριστεί η ζημιά που έγινε στην οικονομία, να επιτευχθεί ουσιαστική μείωση της ανεργίας και της φτώχειας και να ψηφιστούν αλλαγές που θα ενισχύουν την Βουλή, την δημοκρατία, την αποκέντρωση και τον πολιτικό διάλογο, παράλληλα με την αλλαγή του εκλογικού νόμου (κατάργηση του μπόνους των 50 εδρών, διαμόρφωση πιο αναλογικού συστήματος, ενίσχυση της κουλτούρας και των κινήτρων για συνεργασίες στη βάση προγραμματικών συμφωνιών).
Θα μπορούσε να το είχε επιδιώξει το 2014 ο Αλέξης Τσίπρας αντί να προκαλέσει εκλογές. Το είχαμε προτείνει οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ-ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ με αναλυτικές προτάσεις για το πώς θα μπορούσε να υπάρξει ένα νέο πολιτικό πλαίσιο για την αντιμετώπιση της κρίσης, με αφορμή την εκλογή προέδρου της Δημοκρατίας. Ο αρχηγός της αντιπολίτευσης προκάλεσε όμως εκλογές, χωρίς να επιδιώξει μια συμφωνία που θα άλλαζε την πολιτική. Το περίεργο είναι ότι τώρα επιδιώκει εκ νέου εκλογές ενώ ο ίδιος ευθύνεται για μια εξίσου σκληρή ή και πιο σκληρή πολιτική. Ας μην κάνει άλλο ένα τραγικό λάθος.
