Τόπος:  Συζητήσεις, Εκθέσεις, Ημερίδα 6-7 Ιουλίου: ΤΕΧΝΟΠΟΛΙΣ- Γκάζι

Σεμινάριο 8 Ιουλίου: Οικολογικό Πολιτιστικό Κέντρο, Α. Πατήσια

Ο Νίκος Χρυσόγελος διοργανώνει στην Τεχνόπολη στο Γκάζι και στο Οικολογικό Πολιτιστικό Κέντρο στα Α. Πατήσια τριήμερo εκδηλώσεων (6-8 Ιουλίου) με θέμα την Κοινωνική Οικονομία και τις Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις, με συμμετοχή πολλών ευρωπαϊκών και ελληνικών φορέων που θα παρουσιάσουν τις εμπειρίες τους και θα συζητήσουν τις προοπτικές ανάπτυξης συνεταιριστικών επιχειρήσεων στην Ελλάδα. Κεντρικός στόχος της πρωτοβουλίας είναι η ενίσχυση των προσπαθειών για τη δημιουργία θέσεων εργασίας σε πράσινες οικονομικές δραστηριότητες που θα συμβάλλουν στην προστασία του περιβάλλοντος και την κοινωνική συνοχή.

Το τριήμερο πραγματοποιείται με την υποστήριξη του Πράσινου Ινστιτούτου Τεκμηρίωσης & Επιμόρφωσης και του Heinrich-Böll-Stiftung, τη Θεματική Ομάδα Αυτοδιοίκησης των Οικολόγων Πράσινων, σε συνεργασία με την Τεχνόπολη του Δήμου Αθηναίων, την Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, τον Οργανισμό Ελέγχου & Πιστοποίησης Βιολογικών Προϊόντων – ΔΗΩ, τον Σύλλογο εργαζομένων του Oργανισμού Εργατικής Κατοικίας, με την υποστήριξη του Πράσινου Ινστιτούτου Τεκμηρίωσης & Επιμόρφωσης και του Heinrich-Böll-Stiftung, καθώς και με την συμμετοχή των αυτοδιοικητικών σχημάτων: Οικολογικός Άνεμος Νοτίου Αιγαίου, Οικολογικός Άνεμος Βορείου Αιγαίου, Αττική Οικολογική Απάντηση, Οικολογία-Αλληλεγγύη Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης, Οικολογία Αλληλεγγύη Κ.Μακεδονίας, Οικολογική Δυτική Ελλάδα, Ανεξάρτητη Περιφερειακή Κίνηση Πολιτών Μία Κρήτη Περιβάλλον-Άνθρωπος, Οικολογική Συμπολιτεία του Μοριά, καθώς και του Ευρωπαϊκού δικτύου Rre-Use, εκπροσώπου του World Watch Institute, του Προέδρου της Ηθικής Τράπεζας Ιταλίας, δικτύων και ελληνικών φορέων κοινωνικής οικονομίας, Περιβαλλοντικών και κοινωνικών οργανώσεων και πολιτικών.

Σε όλη τη διάρκεια του διημέρου 6-7 Ιουλίου θα λειτουργεί στην Τεχνόπολη έκθεση περιπτέρων με πληροφοριακό υλικό από κοινωνικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις από ευρωπαϊκές χώρες και ελληνικές πρωτοβουλίες παραγωγής ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές, επαναχρησιμοποίησης κι ανακύκλωσης, δικτύωσης παραγωγών – καταναλωτών, κοινωνικών υπηρεσιών και τραπεζών – χρηματοπιστωτικών δομών.

Εκδήλωση στη Σύρο

Στην εποχή της πολύπλευρης κρίσης (οικονομικής, κοινωνικής, περιβαλλοντικής), με την ανεργία σε πρωτοφανή επίπεδα και τα αδιέξοδα της οικονομίας του ανταγωνισμού πιο εμφανή από ποτέ, πρωτοβουλίες στον τομέα της Κοινωνικής Οικονομίας αποδεικνύουν ότι η αλληλεγγύη και ο συνεργατισμός αποτελούν τη λύση σε πολλές διαστάσεις της κρίσης.

Στην Ευρώπη η κοινωνική οικονομία αντιπροσωπεύει το 10% των ευρωπαϊκών εταιρειών και το 10% της ολικής απασχόλησης. Η επιτυχία των συνεταιριστικών επιχειρήσεων, μιας από τις πιο βασικές μορφές της κοινωνικής οικονομίας, δεν μετριέται μόνο με το οικονομικό κριτήριο, αλλά και με τη συμβολή της στην αλληλεγγύη, στην κοινωνική συνοχή και στην ενίσχυση των τοπικών δεσμών. Τα μέλη και οι θέσεις εργασίας είναι χιλιάδες σε ευρωπαϊκό επίπεδο και η συμβολή τους στη μείωση της ανεργίας σημαντική, ειδικά σε θέσεις για άτομα με προβλήματα ένταξης στην αγορά εργασίας.

Στην Ελλάδα δεν έχει ακόμα εμπεδωθεί η σημασία και το εύρος εφαρμογής της. Οι δυνατότητες, όμως, που ανοίγονται είναι τεράστιες και η τοπική αυτοδιοίκηση οφείλει να γίνει αρωγός σε σχετικές πρωτοβουλίες. Αλλά και στο Νότιο Αιγαίο η Κοινωνική Οικονομία μπορεί να αποτελέσει μια ρεαλιστική διέξοδο για την τοπική οικονομία και την απασχόληση με εντυπωσιακά αποτελέσματα.

Οι διαπιστώσεις αυτές συζητήθηκαν στην εκδήλωση με θέμα “Κοινωνική οικονομία και κοινωνικές επιχειρήσεις στην Ευρώπη: μια πράσινη απάντηση στην κρίση και στην ανεργία”, που συνδιοργάνωσαν την Παρασκευή, 22.06.2012 στη Σύρο ο ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΣ ΑΝΕΜΟΣ Ν Αιγαίου, οι Οικολόγοι Πράσινοι Νοτίου Αιγαίου και ο ευρωβουλευτής τους Νίκος Χρυσόγελος.

Στην εκδήλωση παρουσιάστηκαν πρωτοβουλίες στον τομέα της κοινωνικής οικονομίας από τα νησιά του Νοτίου Αιγαίου και από ευρωπαϊκές χώρες. Δόθηκε έμφαση στα κοινωνικά οφέλη που συνδιάζονται με τα οικονομικά. Ιδιαίτερα θετικός είναι ο απολογισμός που έκαναν όλοι οι συμμετέχοντες και η ελπίδα που δημιουργείται μέσω της κοινωνικής οικονομίας σε θέματα αλληλεγγύης, δημιουργίας τοπικής οικονομίας και θέσεων εργασίας, αλλά και εξάλειψης φαινομένων κοινωνικού αποκλεισμού.

Όπως χαρακτηριστικά δήλωσε η κα Άννα Παλαιολόγου, πρόεδρος του ΔΣ του Γυναικείου Συνεταιρισμού Σύρου “ΚΑΣΤΡΙ”, από τα πιο σημαντικά οφέλη της δραστηριότητάς τους είναι ότι οι γυναίκες ένιωσαν χρήσιμες και παραγωγικές και διατίθενται να βοηθήσουν με την εμπειρία τους οποιοδήποτε εγχείρημα ξεκινήσει και τις χρειαστεί. Ο Michal Len από το ευρωπαϊκό δίκτυο συνεταιριστικών επιχειρήσεων για την επαναχρησιμοποίηση – ανακύκλωση – κομποστοποίηση RREUSE, δήλωσε: “Οι κοινωνικές επιχειρήσεις παρέχουν ευκαιρίες στην απασχόληση και την κατάρτιση βασικών δεξιοτήτων σε ένα ευρύ φάσμα οικονομικών τομέων, συμπεριλαμβανομένων της διαχείρισης των αποβλήτων. Ειδικότερα, επιτρέπουν την κοινωνική και οικονομική ένταξη των ευάλωτων ομάδων, όπως άτομα με ειδικές ανάγκες. Για τις νησιωτικές κοινότητες, όπου η βιώσιμη διαχείριση των αποβλήτων είναι ζήτημα ζωτικής σημασίας, οι κοινωνικές επιχειρήσεις παρέχουν ευκαιρίες απασχόλησης στον τομέα της ανακύκλωσης, επαναχρησιμοποίησης και επισκευής, δηλαδή αποτελούν ένα αληθινό μοντέλο αειφόρου ανάπτυξης”.

Η Πολύνα Γκιόκα, από την Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης παρουσίασε το νέο θεσμικό πλαίσιο για τις κοινωνικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις με βάση τον νόμο 4019/2011 και τις ευκαιρίες που προσφέρει για την δημιουργία παρόμοιων επιχειρήσεων σε διάφορους τομείς.

Ο Λευτέρης Κεχαγιόγλου, εκπρόσωπος του Ελληνικού Δικτύου Μικρών Νησιών περιέγραψε με γλαφυρό τρόπο τις δυσκολίες που αντιμετώπιζαν μέχρι τώρα οι προσπάθειες να υπάρξει θεσμικό πλαίσιο για τις κοινωνικές επιχειρήσεις και ανέλυσε τις δυνατότητες και προοπτικές δημιουργίαςκοινωνικώνεπιχειρήσεωνστιςνησιωτικέςπεριοχές.

Η Marcie Mayer  περιέγραψε την προσπάθεια που κάνει η “Χαμάδα”, μια ελπιδοφόρα πρωτοβουλία συνεργασία για συλλογή – επεξεργασία βελανιδιών στην Κέα, για παραγωγή αλευριού χωρίς γλουτένη αλλά και για εξαγωγή βελανιδιών σε βυρσοδεψία στην Γερμανία.

Ο Δημήτρης Γρηγοριάδης, μέλος των Εθελοντών για το Περιβάλλον και τον Πολιτισμό της Ρόδουπαρουσίασε μια επιτυχημένη προσπάθεια ενεργών πολιτών που ξεκίνησε από απλές εθελοντικές πρωτοβουλίες και αναπτύσσεται τώρα οργανωμένα στα θέματα συλλογής κι ανακύκλωσης χαρτιού κι άλλων υλικών.

Η Όλγα Θεοδωρικάκου, εκπρόσωπος της ΚΛΙΜΑΚΑΣ –Κοινωνικός Συνεταιρισμός "Κλίμαξ plus" & Α.Σ. "Κυκλάδες Κοινωνική Συμμαχία" παρουσίασε την εμπειρία τους από καινοτόμες πολιτικές κοινωνικής οικονομίας για την ένταξη ευπαθών ομάδων, ιδιαίτερα μέσα από δραστηριότητες στον τομέα της ανακύκλωσης χαρτιού και σίτισης αλλά και την γενικότερη σημασία της κοινωνικής καινοτομίας και της κοινωνικής αλληλεγγύης για την κοινωνική συνοχή.

Ο Μαρία από την Ισπανία, ο Μαρκ από το Βέλγιο και η Κάϊθ από την Βρετανία, εκπρόσωποι του ΕυρωπαϊκούΔικτύου Κοινωνικών Επιχειρήσεων ΕπαναχρησιμοποίησηςRre-useπαρουσίασαν παραδείγματα πετυχημένων κοινωνικών επιχειρήσεων στηνεπαναχρησιμοποίηση ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών, ρούχων, επίπλων καθώς και στην κομποστοποίηση.   

Στη συζήτηση αναδείχθηκαν, επίσης, αρκετές προτάσεις προς βελτίωση της υφιστάμενης κατάστασης της κοινωνικής οικονομίας στην Ελλάδα (θεσμικό πλαίσιο, αξιοποίηση των ευρωπαϊκών χρηματοδοτικών εργαλείων, ρόλος της τοπικής αυτοδιοίκησης κ.ά.), που δείχνει την ανάγκη να ενταθούν παρόμοιες πρωτοβουλίες και να επιδιωχθεί συστηματικός διάλογος με περισσότερους φορείς. Από την πλευρά του ευρωβουλευτή των Οικολόγων Πράσινων Νίκου Χρυσόγελου αυτό ήδη επιδιώκεται και, εκτός από τη διοργάνωση παρόμοιας εκδήλωσης που σχεδιάζεται στα Δωδεκάνησα για το φθινόπωρο, οργανώνεται σεμινάριο και τριήμερο εκδηλώσεων για τις συνεταιριστικές επιχειρήσεις (Τεχνόπολις – Γκάζι, Αθήνα, 6-8 Ιουλίου 2012) σε συνεργασία με κοινωνικούς φορείς και συνεταιριστικές πρωτοβουλίες από την Ελλάδα και άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

Σκοπός της εκδήλωσης, που αποτελεί μια ακόμη παρέμβαση μας για δημιουργικές προτάσεις διεξόδου από την πολύπλευρη κρίση που βιώνει η χώρα μας και η Ευρώπη, ήταν να αναδειχθεί η σημασία της Κοινωνικής Οικονομίας στην περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου μέσα από πετυχημένα παραδείγματα νησιωτικών συνεταιριστικών επιχειρήσεων ή καινοτόμων δράσεων που επιχειρούνται στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, στον τομέα των απορριμμάτων, στον αγροτικό και αγρο-τουριστικό τομέα, στον κοινωνικό τομέα και στον τομέα της γυναικείας επιχειρηματικότητας.

Εισήγηση Νίκου Χρυσόγελου σε ημερίδα στις Βρυξέλλες 

Σε ευρωπαϊκή ημερίδα με θέμα την αποκεντρωμένη παραγωγής ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές και μέσα από νέες μορφές κοινωνικής-οικονομικής οργάνωσης όπως είναι οι κοινωνικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις, συμμετείχε, ως εισηγητής, ο Νίκος Χρυσόγελος, ευρωβουλευτής των Οικολόγων Πράσινων/ Ομάδα Πράσινων στο Ευρωκοινοβούλιο, την Τρίτη 19 Ιουνίου στις Βρυξέλλες.

Η ημερίδα “Power to the people /Ενέργεια στους πολίτες: Μπορούν οι πολίτες να κατευθύνουν την μελλοντική ενεργειακή πολιτική της Ευρώπης;” διοργανώθηκε, στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Εβδομάδας Βιώσιμης Ενέργειας, στις Βρυξέλλες, από 3 Ευρωπαϊκές Ομοσπονδίες που εκπροσωπούν εκατομμύρια πολίτες και ασχολούνται, ξεκινώντας από διαφορετική αφετηρία, με τα θέματα ενέργειας (Co-operatives Europe[1], Euro Coop[2] και CECONDHASHousing Europe[3]). Στόχος της ήταν να διερευνηθεί το κατά πόσο μπορεί να επηρεαστεί το ενεργειακό μοντέλο της Ευρώπης από τους πολίτες και το συνεταιριστικό μοντέλο παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ. Στην ημερίδα τοποθετήθηκαν κι αντάλλαξαν απόψεις διαμορφωτές της ενεργειακής πολιτικής στην Ευρώπη, ειδικοί σε θέματα ενέργειας, εκπρόσωποι συνεταιριστικών επιχειρήσεων και Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων.

Ο Νίκος Χρυσόγελος υπογράμμισε τη στενή σχέση που υπάρχει ανάμεσα στην αποκεντρωμένη παραγωγή ενέργειας και στις κοινωνικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις. Τόνισε ότι ένα άλλο ενεργειακό μέλλον είναι εφικτό αρκεί οι πολίτες – και στη χώρα μας - να πάρουν την πρωτοβουλία. Να μην μένουν στην οργή ή στο παράπονο. Να παρουν μέρος στην αλλαγή, όπως κάνουν εκατομμύρια πολίτες στην Ευρώπη σήμερα, για να βελτιώσουν τα οικονομικά τους, να απεξαρτηθούν από τα ορυκτά καύσιμα και να κατευθύνουν εκείνοι την ενεργειακή πολιτική της Ευρώπης. Παρουσίασε τα βασικά πλεονεκτήματα του συνεταιριστικού μοντέλου, ένα μοντέλο που προωθεί τη συνεργασία, την υπευθυνότητα και τη δράση. Ανέφερε επιτυχημένα παραδείγματα κοινωνικών-συνεταιριστικών επιχειρήσεων παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές στην Ευρώπη, τονίζοντας τη δυνατότητα που έχουν να μετασχηματίζουν τις τοπικές οικονομίες και να καταπολεμούν αποτελεσματικά την ανεργία. Επικεντρώθηκε ειδικά στην περίπτωση της Ελλάδας κάνοντας μια ανασκόπηση των προβλημάτων που υπάρχουν για την προώθηση της κοινωνικής- συνεταιριστικής ιδέας στον ενεργειακό τομέα. Κατέθεσε προτάσεις που μπορούν να συμβάλλουν στην αντιμετώπιση των δυσκολιών ειδικά σε χώρες του Νότου που αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα, δίνοντας έμφαση στη σημασία της διάχυσης των καλών πρακτικών μέσω της συστηματικής ανταλλαγής εμπειριών και καλών πρακτικών σε ευρωπαϊκό επίπεδο με εκπαιδευτικό και συμβουλευτικό χαρακτήρα. Τόνισε, επίσης, την ανάγκη κατεύθυνσης σημαντικού ποσοστού των ευρωπαϊκών πόρων από τα Διαρθρωτικά Ταμεία (Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ταμείο Συνοχής) το διάστημα 2014-2020 για τη στήριξη ειδικά των κοινωνικών και συνεταιριστικών επιχειρήσεων ΑΠΕ δεδομένων των προβλημάτων ρευστότητας και του εξαιρετικά δυσοίωνου επενδυτικού κλίματος στην Ελλάδα και στις χώρες του Νότου γενικότερα (ο Νίκος Χρυσόγελος είναι ένας από τους αντιπροέδρους Επιτροπή Περιφερειακής Ανάπτυξης του Ευρωκοινοβουλίου κι έχει κάνει σειρά παρεμβάσεων προς αυτή την κατεύθυνση, μαζί με τους άλλους πράσινους ευρωβουλευτές).

«Η Ελλάδα της κρίσης χρειάζεται εναλλακτικές λύσεις για την οικονομία και την απασχόληση. Η ανάπτυξη της κοινωνικής – συνεταιριστικής – συμμετοχικής οικονομίας προσφέρει σήμερα εκατομμύρια θέσεις εργασίας σε οικονομικούς τομείς που είναι κοινωνικά και περιβαλλοντικά σημαντικοί», δήλωσε ο Νίκος Χρυσόγελος. «Νέοι άνθρωποι αλλά και μεγαλύτεροι σε ηλικία μπορούν να συμμετάσχουν μέσα σπό τις μορφές αυτές οικονομικής, κοινωνικής και δημοκρατικής οργάνωσης της παραγωγής  σε δραστηριότητες αξιοποίησης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, της επαναχρησιμοποίησης κι ανακύκλωσης των απορριμμάτων, άμεσης σύνδεσης παραγωγών και καταναλωτών, οργάνωσης κοινωνικών υπηρεσιών, δημιουργίας χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών κα. Δίπλα μας, στην υπόλοιπη Ευρώπη, υπάρχουν πολύ σημαντικά δίκτυα κοινωνικών συνεταιριστικών επιχειρήσεων.  Μέσα από τον θεσμικό μου ρόλο ως ευρωβουλευτής αλλά και Περιφερειακός Σύμβουλος  προσπαθώ να συμβάλλω με όλες μου τις δυνάμεις ώστε να ξεπεραστούν τα σχετικά εμπόδια.  Η συμβολή, η εμπειρία και η συνεργασία με τα Ευρωπαϊκά συνεταιριστικά δίκτυα  θα είναι καθοριστική όχι μόνο για την αξιοποίηση υπαρχόντων καινοτόμων χρηματοδοτικών εργαλείων και πόρων από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά Ταμεία  αλλά και για την αποτελεσματική εξαπλωση αυτού το μοντέλου οικονομικής οργάνωσης μέσα από την ενημέρωση, ανταλλαγή εμπειριών και την τεχνικοοικονοική στήριξη παρόμοιων προσπαθειών στην Ελλάδα. Για το λόγο αυτό διοργάνωσα στις 8 Μαρτίου επίσκεψη ομάδας ενδιαφερομένων από την Ελλάδα στις Βρυξέλλες για να ενημερωθούν κι εξοικειωθούν με τέτοιες επιχειρήσεις. Για τον ίδιο λόγο, στο πλαίσιο και του θεσμικού μου ρόλου, διοργανώνεται σε συνεργασία με ένα σύνολο κοινωνικών φορέων, ένα τριήμερο εκδηλώσεων στις 6-8 Ιουλίου στην Αθήνα, με προσκεκλημένους από όλη την Ευρώπη με κεντρικό θέμα την κοινωνική οικονομία. Συμμετέχουν εκπρόσωποι συνεταιριστικών επιχειρήσεων για την ενέργεια – αλλά και γενικότερα σε άλλους τομείς, όπως η αγροτική παραγωγή και διακίνηση προϊόντων, οι κοινωνικές υπηρεσίες, η επαναχρησιμοποίηση κι κομποστοποίηση απορριμμάτων κα- αποτελεί βασικό άξονα. Οι δυνατότητες που προσφέρει το κοινωνικό - συνεταιριστικό μοντέλο για αναζωογόνηση της τοπικής οικονομίας και έξοδο από την πολύπλευρη κρίση είναι απολύτως πραγματικές. Αρκεί να συνεργαστούμε κι αρκεί να το πιστέψουμε!»     

(Ακολουθεί ολόκληρη η εισήγηση του Νίκου Χρυσόγελου)

Νίκος Χρυσόγελος

Ευρωβουλευτής,

Οικολόγοι Πράσινοι/ Ομάδα Πράσινων στο Ευρωκοινοβούλιο

Αγαπητοί φίλοι, αγαπητές φίλες

Θα ήθελα να σας ευχαριστήσω για την πρόσκληση και για την ευκαιρία που μου δίνετε να μοιραστώ μαζί σας κάποιες σκέψεις για την αποκεντρωμένη παραγωγή ενέργειας καθώς και για τις κοινωνικές και συμμετοχικές επιχειρήσεις που βασίζονται στις ΑΠΕ. Πρόσφατα οργάνωσα κι εγώ μια ημερίδα στις Βρυξέλλες και η συμμετοχή εξαιρετικών ομιλητών όπως ο DirkVansintjan, συνέβαλε στο να έχει μεγάλη επιτυχία. 

Όπως είπε η MargitConrad, πρώην υπουργός Περιβάλλοντος στη Rhineland-Palatinate«Το μέλλον της ενέργειας θα είναι αποκεντρωμένο». Όντας Οικολόγος όλη μου τη ζωή, έχω αγωνιστεί για την αποκέντρωση των υποδομών γενικά, για να πείσω για τη σημασία της ενεργοποίησης των πολιτών στην προστασία του περιβάλλοντος και του κλίματος αλλά και γενικότερα για τον ενεργό ρόλο που πρέπει να έχουν οι πολίτες στη διαμόρφωση του μέλλοντός τους.  Επομένως δε θα μπορούσα να συμφωνήσω περισσότερο με την MargitConradσχετικά και με την αποκέντρωση της ενεργειακής παραγωγής. Όμως, η αποκεντρωμένη παραγωγή ενέργειας με χρήση ΑΠΕ δεν βασίζεται μόνο σε μια οικολογική θεώρηση των πραγμάτων αλλά και σε σημαντικές αλλαγές στο ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο για την ενέργεια καθώς και στην κοινή λογική!

Είναι προφανές πως η εφαρμογή της αποκεντρωμένης παραγωγής ενέργειας συνδυάζεται άριστα με τις κοινωνικές και συμμετοχικές επιχειρήσεις, οι οποίες παρουσιάζουν μια σειρά από πλεονεκτήματα σε σύγκριση με τον κεντρικά ελεγχόμενο τρόπο παραγωγής ενέργειας. 

Πλεονεκτήματα των κοινωνικών και συμμετοχικών επιχειρήσεων

1.     Κατ’αρχήν, οι συμμετοχικές εταιρίες αντιπροσωπεύουν έναν πιο δημοκρατικό τρόπο του επιχειρείν αφού κάθε μέλος έχει μία ψήφο.

2.     Επίσης η συμμετοχή πολιτών σε ένα έργο ΑΠΕ συμβάλλει στην αποδοχή του έργου από την τοπική κοινωνία. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό σε χώρες όπως η Ελλάδα όπου η καχυποψία κυριαρχεί εμποδίζοντας πολλές προσπάθειες προς την προόδο στον ενεργειακό τομέα και όχι μόνο.

3.     Το συμμετοχικό μοντέλο ενισχύει τις προσπάθειες κοινωνικής συνοχής αφού εξ’ορισμού φέρνει μαζί ανθρώπους για να πετύχουν έναν στόχο που ωφελεί όλους τους συμμετέχοντες. Αυτό πάλι μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στο να ξεπεραστεί η οικονομική κρίση, μια βασική συνέπεια της οποίας είναι η απομόνωση, η απογοήτευση και η απελπισία. Η κατάσταση έχει φτάσει σε ανησυχητικά επίπεδα σε χώρες όπως η Ελλάδα  και πρέπει να αντιμετωπιστεί με πολλαπλούς τρόπους.

4.     Το αποκεντρωμένο μοντέλο παραγωγής ενέργειας προσφέρει ανταγωνιστικές τιμές για τους καταναλωτές ενώ ταυτόχρονα συσχετίζεται και με μειωμένη κατανάλωση ενέργειας όπως δείχνουν τα στατιστικά δεδομένα της συμμετοχικής εταιρίας Ecopowerστο Βέλγιο όπου η συνολική κατανάλωση των πελατών της έπεσε κατά 25% σε 4 χρόνια. 

5.     Οι επενδύσεις σε συμμετοχικές εταιρείες ΑΠΕ συνοδεύονται από χαμηλό επενδυτικό ρίσκο.

6.     Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι οι συμμετοχικές εταιρείες που βασίζονται σε ΑΠΕ προσφέρουν πολύ σημαντικές δυνατότητες αναζωογόνησης των τοπικών οικονομιών κι δημιουργίας θέσεων εργασίας.

Η κατάσταση στην Ευρώπη και την Ελλάδα

Ένα πραγματικά θαυμάσιο παράδειγμα των ευκαιριών που προσφέρει η αποκεντρωμένη παραγωγή ενέργειας στην αναζωογόνηση τοπικών οικονομιών είναι το Γκίσινγκ της Αυστρίας. Το Γκίσινγκ μεταμορφώθηκε από ένα χωριό 500 κατοίκων με μηδενική βιομηχανία, μικρής κλίμακας αγροτική παραγωγή, ελλιπείς υποδομές συγκοινωνιών, υψηλά επίπεδα ανεργίας και υψηλούς ρυθμούς μετανάστευσης, σε μια κωμόπολη με 3764 κατοίκους, 1100 νέες θέσεις εργασίας και 50 νέες εταιρίες. Αυτό επιτεύχθηκε κυρίως χάρη στη δημιουργία 3 μονάδων συμπαραγωγής θερμότητας και ηλεκτρισμού και 4 μονάδων για θέρμανση, το καύσιμο των οποίων είναι η τοπικά παραγόμενη βιομάζα. Η μεταμόρφωση αυτή οδήγησε σε 71% αυτάρκεια σε θερμότητα και ηλεκτρισμό συνολικά, πράγμα που συντέλεσε στην προστασία των πολιτών του Γκίσινγκ από τις αυξανόμενες τιμές πετρελαίου.

Στη Γερμανία επίσης τα νέα είναι ενθαρρυντικά καθώς 430 νέες συνεταιριστικές επιχειρήσεις στους τομείς της ενέργειας, του περιβάλλοντος και του νερού δημιουργήθηκαν την πενταετία 2006-2011, ενώ ο ρυθμός αύξησης των πελατών της  Ecopowerστο Βέλγιο είναι εντυπωσιακός αφού μόλις σε 1 χρόνο μεταξύ 2010 και 2011 οι πελάτες αυξήθηκαν από 26600 σε 32000 (αύξηση 20%).

Όμως η κατάσταση δεν είναι ομοιόμορφα θετική σε όλη την Ευρώπη και εκεί είναι που πρέπει όλοι να ενώσουμε δυνάμεις και να συνεισφέρουμε. Ας δούμε ένα τυπικό παράδειγμα από τη χώρα μου, την Ελλάδα ενός επενδυτικού σχεδίου για αιολικά πάρκα ισχύος πάνω από 300 MWσε 4 νησιά της περιφέρειας του Ν. Αιγαίου. Αν αυτή η επένδυση πραγματοποιούνταν με τον «παραδοσιακό» τρόπο, οι τοπικές κοινωνίες θα είχαν μηδενική συνεισφορά στην επένδυση, όλα τα εξαρτήματα θα εισάγονταν, τα εργατικά θα καλύπτονταν εκτός των 4 νησιών, ενώ οι δήμοι (και μέσω αυτών οι τοπικές κοινωνίες) θα εισέπρατταν μόλις 1.7% των εσόδων από την πώληση της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας. Ένα άλλο παράδειγμα είναι η Κρήτη όπου σχεδιάζεται μια σειρά επενδύσεων ΑΠΕ ισχύος γύρω στα 1100 MW, χωρίς διαβούλευση με τις τοπικές κοινωνίες, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η φέρουσα ικανότητα του νησιού και χωρίς να υπλογίζονται οι επιπτώσεις στη βιοποικλότητα της Κρήτης. Και σα να μην έφταναν όλα αυτά, η άδεια για το ξεκίνημα των έργων δόθηκε ελάχιστες μέρες πριν τις εκλογές της 17^ης Ιουνίου από την υπηρεσιακή κυβέρνηση. Επομένως, παρά το ότι υπάρχουν συχνά υπερβολές, η εχθρικότητα των τοπικών κοινωνιών απέναντι σε τέτοιου τύπου επενδύσεις ΑΠΕ είναι σε κάποιο βαθμό δικαιολογημένη. Το σύνδρομο NIMBYκυριαρχεί ακόμα κι όταν μιλάμε για ΑΠΕ, ακόμα κι όταν υπάρχουν αναλυτικές εκθέσεις που τεκμηριώνουν ότι το κόστος της κλιματικής αλλαγής για την Ελλάδα θα φτάσει στα αστρονομικά ύψη των 700 δις ευρώ, δηλαδή διπλάσιο από το δημόσιο χρέος πριν το κούρεμα.

Αυτή η κατάσταση, που ισχύει εδώ και χρόνια και επιδεινώθηκε εξαιτίας της κρίσης οδηγεί σε ένα οικονομικό και περιβαλλοντικό παράδοξο. Παρά το γεγονός ότι το Αιγαίο χωρίς την Κρήτη έχει σύμφωνα με μελέτες αιολικό δυναμικό που ξεπερνά τα 6000 MW, τα μη διασυνδεδεμένα νησιά καίνε μαζούτ και ντήζελ για να ηλεκτροδοτηθούν! Έτσι, τα ορυκτά καύσιμα  αντιπροσωπεύουν περίπου το 90% του ενεργειακού μίγματος στα νησιά, πράγμα το οποίο κοστίζει περίπου 700 εκατομμύρια ευρώ κάθε χρόνο στην εθνική οικονομία μόνο για τα εισαγόμενα καύσιμα και μη συμπεριλαμβάνοντας άλλα σχετιζόμενα έξοδα όπως τα κόστη εκπομπών CO2 ή τα κόστη συντήρησης και επισκευών των μονάδων ηλεκτροπαραγωγής.

Οι παρενέργειες των παράλογων επιλογών όμως, δε σταματούν εδώ δυστυχώς. Δεδομένου ότι το πετρέλαιο για την ηλεκτροδότηση κοστίζει τόσο πολύ, πληθαίνουν οι φωνές που υποστηρίζουν σθεναρά τη στροφή σε εκμετάλλευση των εγχώριων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων. Ακούγεται σαν τα παραδείγματα της Αλβανίας και της Ρουμανίας να μην έχουν πείσει ότι οι υδρογονάνθρακες δεν αποτελούν κάποιας μορφής πανάκεια για την ευημερία, σαν οι κίνδυνοι από ατυχήματα σαν αυτά του Κόλπου του Μεξικό ή της Βόρειας Θάλασσας, να μην είναι υπαρκτοί, ή σαν οι Ευρωπαικές χώρες, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας να μην έχουν υιοθετήσει τον Οδικό Χάρτη για την Ενέργεια 2050, σύμφωνα με την οποία η χρήση 100% ΑΠΕ ως το 2050 αποτελεί αποτελεί εφικτό στόχο.          

Οι κοινωνικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις ΑΠΕ αποτελούν έναν πραγματικά εναλλακτικό τρόπο για να σπάσουν αυτό τον φαύλο κύκλο που οδηγεί από τη μία λάθος επιλογή στην άλλη. Δεν είναι μόνο θεωρητική ιδέα αλλά μπορεί να γίνει πραγματικότητα. Η αφετηρία θα πρέπει να είναι ο ενεργειακός σχεδιασμός σε επίπεδο δήμων και περιφερειών. Σε αυτή την κατεύθυνση, ως Περιφερειακός Σύμβουλος Νοτίου Αιγαίου, πρότεινα ένα τέτοιο σχέδιο με έμφαση τις κοινωνικές και συνεταιριστικές επιχειρήσεις ΑΠΕ και το Περιφερειακό Συμβούλιο την υιοθέτησε ομόφωνα. Παρόμοιες προσπάθειες έχουν ξεκινήσει στο δήμο Σίφνου που αποτελεί τον τόπο καταγωγής μου. Όμως όλα αυτά είναι βήματα τη στιγμή που στην Ελλάδα απαιτούνται άλματα. Και άλματα μπορούν να επιτευχθούν μόνο μέσα από τη συνεργασία. 

Τι πρέπει να γίνει

Κρίνοντας από την αλληλεπίδρασή μου με πολίτες αλλά και με ανθρώπους της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην Ελλάδα, καταλήγω στο συμπέρασμα ότι η νο 1 προτεραιότητα για την ανάπτυξη των κοινωνικών-συνεταιριστικών επιχερήσεων ΑΠΕ είναι απλά η διάδοση της ιδέας! Οι άνθρωποι ακόμα απέχουν πολύ από τη συνειδητοποίηση των δυνατοτήτων τέτοιου τύπου επιχειρήσεων και συνήθως παρουσιάζονται σε αυτούς τεμαχισμένα και προκατειλημμένα στοιχεία για τις ΑΠΕ γενικά. Παρόλα αυτά όμως η κατάσταση δεν είναι αναντίστρεπτη. Οι άνθρωποι είναι διατεθειμένοι να ακούσουν αλλά χρειάζεται μια πιο αντικειμενική και πλήρης παρουσίαση όλων των στοιχείων. Είμαι αποφασισμένος προσωπικά να συμβάλλω με όλες μου τις δυνάμεις ώστε να ξεπεραστούν τα σχετικά εμπόδια που θα μετασχηματίσουν το NIMBYσε YIMBYγιατί είμαι πεπεισμένος ότι οι κοινωνικές-συνεταιριστικές επιχειρήσεις ΑΠΕ αντιπροσωπεύουν ένα πολύ ταιριαστό εργαλείο για οικονομική ευημερία, περιβαλλοντική προστασία και κοινωνική συνοχή ταυτοχρόνως.

Για να υπάρξει συγχρονισμός ανάμεσα στις περισσότερο και τις λιγότερο προχωρημένες χώρες της ΕΕ σε αυτόν τον τομέα, χρειάζεται να συνδιαμορφώσουμε σε ευρωπαϊκό επίπεδο ένα μηχανισμό με εκπαιδευτικό και συμβουλευτικό χαρακτήρα κυρίως. Υπάρχουν αρκετά κοινά βήματα στη διαδικασία δημιουργίας μιας τέτοιας επιχείρησης όπως επίσης υπάρχουν και κοινοί χρηματοδοτικοί μηχανισμοί. Αυτή η γνώση πρέπει να μοιραστεί και όποια ομάδα πολιτών ενδιαφέρεται, πρέπει να έχει εύκολη πρόσβαση με μια τέτοια υπηρεσία είτε για να κάνει απλές ερωτήσεις, είτε για να αναζητήσει σε βάθος επιμόρφωση και εκπαίδευση.

Η χρηματοδότηση είναι προφανώς μια πολύ σημαντική παράμετρος στο χτίσιμο μιας κοινωνικής συνεταιριστικής επιχείρησης ΑΠΕ. Παρά το ότι τα μερίδια των εταίρων ή χρηματοδότηση κεφαλαίου mezzanineείναι τρόποι συγκέντρωσης κεφαλαίου από τις τοπικές κοινωνίες για έργα που αφορούν τις τοπικές κοινωνίες, πολύ συχνά δεν επαρκούν και χρειάζεται επίσης και εξωτερική χρηματοδότηση.  Αυτό με τη σειρά του μπορεί να γίνει πολύ μεγάλο εμπόδιο ειδικά στις χώρες σε οικονομική κρίση που αντιμετωπίζουν τεράστια προβλήματα ρευστότητας. Ακόμα και αν οι τράπεζες επανακεφαλαιοποηθούν, δεν υπάρχει κάποιο ειδικό κίνητρο για να επενδύσουν σε συνεταιριστικές επιχειρήσεις ΑΠΕ ειδικά στο τρέχον αβέβαιο διεθνές οικονομικό κλίμα που επικρατεί και δεδομένης της συχνά εχθρικής αντιμετώπισης των ΑΠΕ σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας για παράδειγμα. Επομένως μια λογική λύση θα ήταν η στοχευμένη ανακατεύθυνση Ευρωπαικών Πόρων με στόχο να στηρίξουν κοινωνικές και συνεταιριστικές επιχειρήσεις.

Για να απαντήσω λοιπόν απευθείας στο αρχικό αλλά καίριο ερώτημά σας σχετικά με το κατά πόσον οι πολίτες μπορούμε να καθορίσουμε το ενεργειακό μέλλον της Ευρώπης, η απάντησή μου είναι η εξής: Yes, wecan!...αν συνεργαστούμε.

Ευχαριστώ για την προσοχή σας!