The Treaties of Rome sixty years on

Moving Forward with Europe!

The liberal democracy crisis and the future of the EU

"Πώς θα προχωρήσει η Ευρώπη μπροστά" ήταν το θέμα ενός διημέρου συνεδρίου που διοργάνωσε το γερμανικό πράσινο ινστιτούτο Heinrich Boell, στο Βερολίνο, το διήμερο 20 και 21 Μαρτίου. Συμμετείχα ως προσκεκλημένος ομιλητής στην μία από τις 4 ενότητες, αυτή για "Ευρωπαϊκή Ενεργειακή πολιτική" και ως σύνεδρος στην ευρύτερη πολιτική συζήτηση για την Ευρώπη.

Ευρύς και ενδιαφέρον ο πολιτικός διάλογος για τα γενικότερα θέματα της ευρωπαϊκής ενοποίησης όσο και τα επιμέρους θέματα που συζητήθηκαν στα 4  εργαστήρια (ενέργεια, κοινωνική πολιτική, προσφυγικό και άμυνα - ασφάλεια). Τα συμπεράσματα των 4 θεματικών συνεδριάσεων παρουσιάστηκαν στην ολομέλεια στο τέλος της δεύτερης ημέρας.

Ο RalfFücks, πρόεδρος του HeinrichBöllFoundation, Berlinκαι η LucileSchmid, πρόεδρος του GreenEuropeanFoundation, Parisάνοιξαν τις εργασίες του διημέρου περιγράφοντας τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει σήμερα η Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και η Ευρώπη γενικότερα. Ένα πλήθος ακαδημαϊκών, πολιτικών, πράσινων βουλευτών κι ευρωβουλευτών, ακτιβιστών, εκπροσώπων ιδρυμάτων κι οργανώσεων από διάφορες χώρες συμμετείχαν στην ενδιαφέρουσα αυτή διοργάνωση.

"Προκλητική" η άποψη ενός αμερικανού καθηγητή πανεπιστημίου: «Η Ευρώπη έχει πετύχει πολύ περισσότερα από όσα εσείς οι Ευρωπαίοι βλέπετε» (Andrew Moravcsik, Professor of Politics and International Affairs, Princeton University, USA). Αλλά και απαισιοδοξία από άλλον ομιλητή (Jan Zielonka, Professor of European Politics, St Antony’s College, University of Oxford, Oxford): "Δεν μιλάμε μόνο για κρίση, αλλά για αμφισβήτηση του ίδιου του δημοκρατικού φιλελεύθερου αξιακού μοντέλου στην Ευρώπη" που οδηγεί στο Brexitκαι στην άνοδο της ακροδεξιάς, που εκφράζεται επίσης με τον θαυμασμό που δείχνουν πολλοί πολίτες προς πολιτικούς που εκπροσωπούν πλήρως αντιδημοκρατικά μοντέλα  (πχ Λεπέν, Πούτιν). Ενδιαφέρουσα η παρουσίαση (Alexander Freiherr Knigge, Lawyer and Co-Initiator, Pulse of Europe, Berlin) των μαζικών κινητοποιήσεων των πολιτών από τα κάτω σε δεκάδες πόλεις, στο πλαίσιο της έκφρασης του "Παλμού της Ευρώπης" όπου οι ίδιοι οι πολίτες υπερασπίζονται «την Ευρώπη τους», παρά τα προβλήματα και τις κρίσεις που αντιμετωπίζει το σημερινό οικοδόμημα. Δυναμική η παρουσία της εκπροσώπου του γυναικείου κινήματος στην Πολωνία (Barbara Nowacka, Politician, Feminist and Founder of Initiative Poland, Warsaw) που δεν επικεντρώνεται μόνο στα θέματα των δικαιωμάτων των γυναικών που απειλούνται σε αυτή τη χώρα.

Μεγάλη συζήτηση έγινε γύρω από τις προτάσεις της Κομισιόν και του Γιουνκέρ (τα 5 σενάρια), για το ποια θα μπορούσε να είναι η …6^η πρόταση στρατηγικής για να προχωρήσει η Ευρώπη μπροστά, για το ρόλο των κοινοβουλίων και των πολιτών, για το αν χρειάζεται αναθεώρηση των Συνθηκών ή αν οι υπάρχουσες συνθήκες επιτρέπουν ενίσχυση της δημοκρατίας και της κοινωνικής συνοχής στην ΕΕ.  

Κοινή θέση των συμμετεχόντων: χρειάζεται αφύπνιση των πολιτών για «να προχωρήσει μπροστά όλη η Ευρώπη με ενιαία ταχύτητα, αλλά κι ευελιξία, όπου χρειάζεται, σε επιμέρους τομείς ή για ομάδες κρατών-μελών», ευελιξία που έτσι κι αλλιώς υπάρχει σήμερα (ζώνη Ευρώ ή Σένγκεν, συμμετοχή ή όχι στο ΝΑΤΟ κα). Η ευελιξία δεν πρέπει, όμως, να οδηγεί σε παραλυσία, δηλαδή σε απουσία κοινών πολιτικών και κυρίως άρνησης ή καθυστέρησης υλοποίησής τους. Κυρίως η ευελιξία πρέπει να αφορά στην ελευθερία που θα πρέπει να έχουν οι κοινωνίες σχετικά με τον τρόπο επίτευξης των κοινών ευρωπαϊκών στόχων, καθώς και την δυνατότητα ορισμένες χώρες να αναλαμβάνουν περισσότερες πρωτοβουλίες και δεσμεύσεις από όσες έχουν συμφωνηθεί σε έναν τομέα ή πολιτική. Για παράδειγμα, ευπρόσδεκτη θα ήταν η ευελιξία στο προσφυγικό αν αυτό σημαίνει ότι ορισμένες χώρες εφαρμόζουν περισσότερα από αυτά που έχουν συμφωνηθεί για την φιλοξενία προσφύγων. Δεν θα έπρεπε, όμως, να είναι αποδεκτή μια «ευελιξία» που επιτρέπει σε ορισμένα κράτη-μέλη να αρνούνται να φιλοξενήσουν πρόσφυγες, κάτι που αποτελεί παραβίαση βασικών ευρωπαϊκών αξιών.     

Στην ενότητα Ευρωπαϊκή Ενεργειακή πολιτική συζητήθηκαν ιδιαίτερα τα θέματα της ενεργειακής μετάβασης, της ενεργειακής ανεξαρτησίας και ασφάλειας σε διάφορες περιφέρειες της Ευρώπης, της προσβασιμότητας των πολιτών στην καθαρή και διαθέσιμη ενέργεια, της ανάγκης συνοχής (κι όχι αντίθεσης) των διαφορετικών πολιτικών μεταξύ τους (ενεργειακή, κλιματική, κοινωνική, ερευνητική, βιομηχανική) ώστε να επωφελούνται όλοι και να μην μένουν εκτός μεγάλες κοινωνικές ομάδες. Συζητήθηκε το πώς μπορεί να βοηθηθούν περιοχές και κοινωνικές ομάδες που έχουν συνδεθεί μέχρι τώρα με τα από τα ορυκτά καύσιμα (πετρέλαιο, κάρβουνο, λιγνίτης) ώστε να συμμετάσχουν στην ενεργειακή μετάβαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Προφανώς μας απασχόλησε ιδιαίτερα η ενίσχυση του ρόλου των πολιτών μέσω ενεργειακών συνεταιρισμών και «κοινοτικής ενέργειας» στην αλλαγή του ενεργειακού μοντέλου. Αναφέρθηκαν παραδείγματα από την επιρροή των λόμπυ ορυκτών καυσίμων με στόχο την προώθηση συγκεκριμένων ενεργειακών επενδύσεων. Μεγάλη έμφαση δόθηκε και στην αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας μέσω κοινωνικής και πράσινης καινοτομίας

Παρακολουθήστε τα 3 βίντεο με τη συζήτηση την πρώτη ημέρα για την Ευρώπη:

https://www.youtube.com/watch?list=PLQoUnPhwq7czdFLPcf6NLKKVzt8FVeDd5&v=uK-10VuopTQ

https://www.youtube.com/watch?v=R9cI0H0KGsU

https://www.youtube.com/watch?v=bQwUCWiH5gw

Αυτές τις ημέρες ανέλαβε στο Βερολίνο η (νέα) κυβέρνηση συνεργασίας 3 κομμάτων: αποτελείται από τους Σοσιαλδημοκράτες, τους Πράσινους και την Αριστέρα (Die Linke). Έχει ενδιαφέρον το πώς διαμορφώθηκε αυτή η κυβέρνηση συνεργασίας. Αν νομίζετε ότι τα πράγματα έγιναν όπως στην Ελλάδα, μάλλον κάνετε μεγάλο λάθος...

Βρέθηκα πρόσφατα στο Βερολίνο για το προσφυγικό. Η συνάντησή μας με αντιπροσωπεία του κοινοβούλιο του Βερολίνου την Παρασκευή 25 Νοεμβρίου ήταν πολύ ενδιαφέρουσα και για καλό σκοπό. Αφορούσε την ενδυνάμωση της συνεργασίας Αθήνας - Βερολίνου από τα κάτω με αφορμή το προσφυγικό αλλά και ευρύτερα. Έγινε στο πλαίσιο της επίσκεψης μας στο Βερολίνο "Δουλεύοντας με πρόσφυγες στο Βερολίνο και την Αθήνα. Καλές πρακτικές κι ανταλλαγή εμπειριών", 21-25 Νοεμβρίου 2016. Την ευθύνη διοργάνωσης της επίσκεψης είχε η γερμανική Πρωτοβουλία Respect for Greece, το Ινστιτούτο Heinrich Böll (Bildungswerk Berlin) και ο "Άνεμος Ανανέωσης" (η ΚΟΙΝΣΕΠ για την κοινωνική και πράσινη οικονομία, την καινοτομία και τον διαπολιτισμικό διάλογο), της οποίας είμαι πρόεδρος.

Στο πλαίσιο αυτής της επίσκεψη συμμετείχα - μαζί με την υπόλοιπη ελληνική αντιπροσωπεία - σε γεύμα εργασίας με τον πρόεδρο του νέου κοινοβουλίου του Βερολίνου και στελέχη των 3 κομμάτων (σοσιαλδημοκράτες, πράσινοι, αριστερά) που σχηματίζουν τη νέα κυβέρνηση, στελέχη που είχαν την ευθύνη για το τμήμα της αναλυτικής συμφωνίας σχηματισμού κυβέρνησης που αφορούσε στο προσφυγικό και την κοινωνική ένταξη προσφύγων. Συμμετείχαν στη συνάντηση: ο πρόεδρος του Κοινοβουλίου Ralf Wieland (σοσιαλδημοκράτες), η Uelker Radziwill, μέλος του προεδρείου της κοινοβουλευτικής Ομάδας των σοσιαλδημοκρατών, η Katina Schubert, επικεφαλής των DIE LINKE στο Βερολίνο, ο Daniel Wesener, επικεφαλής των Πράσινων στο Βερολίνο και της κοινοβουλευτικής ομάδας τους, η Canan Bayram, εκπρόσωπος των Πράσινων για θέματα κοινωνικής ένταξης, μετανάστευσης και πολιτικής για τους πρόσφυγες, ο Tilmer Peters και άλλα στελέχη από διάφορες επιτροπές (πχ διεθνών σχέσεων).

Η στιγμή ήταν πολύ ενδιαφέρουσα από μόνη της. Η αναλυτική συζήτηση μεταξύ των 3 κομμάτων που αποφάσισαν να σχηματίσουν κυβέρνηση συνεργασίας (Σοσιαλδημοκρατών, Πρασίνων και Αριστεράς) μετά τις εκλογές του Σεπτεμβρίου 2016 είχαν ολοκληρωθεί και το αποτέλεσμα ήταν μια αναλυτική συμφωνία 250 σελίδων που αποτελεί και το πρόγραμμα που δεσμεύει την νέα κυβέρνηση.

Ο τρόπος που διαμορφώθηκε το κοινό κυβερνητικό πρόγραμμα είναι υποδειγματικός για το υπό ποιες προϋποθέσεις σχηματίζονται κυβερνήσεις συνεργασίας (καμία σχέση με την ελληνική εμπειρία): Ομάδες εργασίας με τη συμμετοχή στελεχών από τα 3 κόμματα συζήτησαν αναλυτικά, εξειδικευμένα και στο δια ταύτα τα διάφορα θέματα όχι μόνο ανά "υπουργείο" αλλά και "διυπουργικά". Για παράδειγμα, το θέμα των προσφύγων απασχόλησε πολλές επιτροπές, όχι μόνο αυτήν για το προσφυγικό και μεταναστευτικό αλλά και τις επιτροπές για την κοινωνική πολιτική, την εκπαίδευση, τη στέγαση ή την απασχόληση.

Το προσφυγικό παραμένει ένα κεντρικό θέμα της πολιτικής αντιπαράθεσης στη Γερμανία, δεν είναι τυχαίο λοιπόν που στις 250 σελίδες που πιάνει η συνολική συμφωνία για το κυβερνητικό πρόγραμμα, οι 55 σελίδες αφορούν στις διάφορες πλευρές του προσφυγικού. 

Η κυβέρνηση συνεργασίας Σοσιαλδημοκρατών, Πρασίνων και Αριστεράς (Die Linke) θα έχει στη νέα Βουλή του Βερολίνου 92 έδρες σε σύνολο 160), Ανέλαβε επίσημα στις 8 Δεκεμβρίου 2016. Τα 3 κόμματα ψήφισαν στα συνέδριά τους την συνεργασία και το αναλυτικό πρόγραμμα. Επικεφαλής  της κυβέρνησης  ανέλαβε ο Michael Müller, από τους σοσιαλδημοκράτες. 

Το πρόγραμμα της κυβέρνησης θεωρείται ένα από τα πιο ριζοσπαστικά πράσινα κυβερνητικά προγράμματα, αφού στοχεύει να αλλάξει δραστικά το Βερολίνο προς πράσινη κατεύθυνση. Η συμφωνία προβλέπει πλήρη απαγόρευση των ιδιωτικών αυτοκινήτων (όχι όμως λεωφορείων και ταξί) από το κεντρικές περιοχές (boulevard Unter den Linden) και την αποθάρρυνση χρήσης τους ευρύτερα (σταματάει και η επέκταση ενός δρόμου ταχείας κυκλοφορίας), ενώ θα διατεθούν περίπου 40.000.000 ευρώ το χρόνο, τα επόμενα χρόνια, για νέες υποδομές για το ποδήλατο και θα επεκταθεί το δίκτυο ΤΡΑΜ.

Η συμφωνία προβλέπει ένα εκτενές πρόγραμμα επιστροφής της ενέργειας (δίκτυο ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου) στα χέρια της κοινότητας (communityenergy) (σήμερα αυτά ανήκουν σε κρατική εταιρεία). Προβλέπονται επίσης πολλές «πράσινες ταράτσες».

Οι σεξιστικές διαφημίσεις προβλέπεται να αποκλειστούν από τα μέσα ενημέρωσης του κρατιδίου.

Στο πρόγραμμα προβλέπεται βελτίωση στην αντιμετώπιση των προσφύγων και μείωση της γραφειοκρατίας που οδήγησε σε μερικές περιπτώσεις σε καθυστερήσεις στην στέγαση των προσφύγων και σε ουρές στα σχετικά γραφεία. Δημιουργούνται πιο αποτελεσματικές υπηρεσίες για τους 50.000 πρόσφυγες που παραμένουν στην πόλη από το περασμένο έτος ώστε να εγκατασταθούν σε οικονομικά προσιτές κατοικίες και να φύγουν από μαζικά κέντρα, όπως τα υπόστεγα του πρώην αεροδρομίου Tempelhof ή του συνεδριακού κέντρου ICC ή γυμναστήρια της πόλης. Επιδιώκεται η αποφυγή στέγασης σε κοντέινερ που τοποθετούνται σε ανοικτούς χώρους. Το κρατίδιο θα υποστηρίξει το δικαίωμα διπλής υπηκοότητας στην Άνω Βουλή του γερμανικού κοινοβουλίου, το Bundesrat, και θα δίνει στους πρόσφυγες και μετανάστες περισσότερες ευκαιρίες για να φέρουν τις οικογένειές τους στο Βερολίνο, ενώ σταματάει τις καταναγκαστικές απελάσεις.

Δουλεύοντας με πρόσφυγες στο Βερολίνο και στην Αθήνα
Καλές πρακτικές και ανταλλαγή εμπειριών
Βερολίνο 21-25 Νοεμβρίου 2016

Η επίσκεψη στο Βερολίνο για θέματα προσφύγων

Επιδιώκοντας την ανάπτυξη από τα κάτω μιας ευρύτερης συνεργασίας μεταξύ φορέων και πολιτών από το Βερολίνο και την Αθήνα που εργάζονται με τους πρόσφυγες, οργανώθηκε από κοινού, από τον “Άνεμο Ανανέωσης”, την γερμανική πρωτοβουλία “RESPECT FOR GREECE” και το “Bildungswerk του Ιδρύματος Heinrich Boell”, επίσκεψη στο Βερολίνο υπό τον γενικό τίτλο: “Συνεργαζόμενοι στο προσφυγικό στην Αθήνα και στο Βερολίνο. Παραδείγματα καλών πρακτικών“.

Στο πλαίσιο της επίσκεψης αυτής, την εβδομάδα 21-25 Νοεμβρίου 2016, προγραμματίστηκε μια σειρά δραστηριοτήτων, δημόσιων εκδηλώσεων, συναντήσεων και συζητήσεων με διαφορετικούς ανθρώπους, φορείς, υπηρεσίες, εκπαιδευτικά ιδρύματα, καλλιτέχνες, πολιτικούς και πρόσφυγες ώστε να ανταλλάξουμε εμπειρίες και καλές πρακτικές και να οικοδομήσουμε συνεργασίες σε θέματα φιλοξενίας, εκπαίδευσης, κοινωνικής ένταξης, καλλιτεχνικής έκφρασης προσφύγων.

Στην αποστολή που οργάνωσε από ελληνικής πλευράς ο ΑΝΕΜΟΣ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ συμμετείχαν από την Αθήνα 7 άτομα που εκπροσωπούν διαφορετικές πλευρές της ενασχόλησης με το προσφυγικό: από τον κοινωνικό συνεταιρισμό «Άνεμος Ανανέωσης» και το κέντρο προσωρινής φιλοξενίας και κοινωνικής ένταξης προσφύγων WELCOMMON (Νίκος Χρυσόγελος, Πολύνα Γκιόκα), τον Δήμο Αθηναίων (Μαρία Ηλιοπούλου, αντιδήμαρχος για το παιδί, Αντιγόνη Κοτανίδη, σύμβουλος δημάρχου για προσφυγικό/μεταναστευτικό), την δημόσια εκπαίδευση (Μαρία Δημοπούλου, υπεύθυνη ΠΕ Πρωτοβάθμιας Α’ Αθήνας), το Πολιτιστικό Κέντρο Anasa (Σάντρα Δόμβρου) και την Υπηρεσία Ασύλου (Ελένη Πετράκη).

Δεκάδες εθελοντές και φίλοι/ες της πρωτοβουλίας “Respect for Greece” βοήθησαν στην πραγματοποίηση αυτής της πολύ σημαντικής «ανταλλαγής», μεταξύ των οποίων κι έλληνες κι ελληνίδες που μένουν χρόνια στο Βερολίνο ή μετακόμισαν πρόσφατα εκεί.

Συνάντηση με καλλιτέχνες που συνεργάζονται με πρόσφυγες
Δευτέρα 21 Νοεμβρίου
Συνάντηση με καλλιτέχνες που διοργανώνουν projects στα οποία εμπλέκονται ενεργά πρόσφυγες (παιδιά και ενήλικες) με στόχο την κοινωνική τους ένταξη

Το κέντρο φιλοξενίας BelAhr

Η συνάντηση έγινε στον τελευταίο όροφο του ξενώνα προσφύγων που στεγάζεται στο 16όροφο ξενοδοχείο BelΑhr. Το ξενοδοχείο 3 αστέρων ήταν κλειστό για 2 χρόνια. Σύμφωνα με νόμο που ισχύει, ο δήμος μπορεί να χρησιμοποιήσει κλειστά κτήρια για τις ανάγκες του και στη συνέχεια να τα παραδώσει ξανά στους ιδιοκτήτες μετά από συγκεκριμένο χρονικό διάστημα που συμφωνείτε μεταξύ τους. Έτσι ο Δήμος του Βερολίνου χρησιμοποίησε το κλειστό ξενοδοχείο ως ξενώνα για πρόσφυγες.

Στον τελευταίο όροφο (penthouse) “στεγάζονται” διάφορα projects που οργανώνονται από ομάδες καλλιτεχνών όπως to SALONwelcome και το ZUsammenKUNFT. Η επίσκεψη στο χώρο μας βοήθησε να συνειδητοποιήσουμε ότι η δομή αυτή αν και είναι διαφορετική σε σχέση με το Welcommon (επικεντρώνει στη διαμονή κυρίως ενώ έχει κι εστιατόριο, μόνο στον τελευταίο όροφο υπάρχει χώρος για συναντήσεις καλλιτεχνών), αλλά έχει παρόμοιους κανόνες σε θέματα φύλαξης (με πολύ περισσότερο προσωπικό), επισκέψεων (συγκεκριμένο ωράριο όπως και εμείς), καταγραφής στοιχείων στην είσοδο καθώς και γενικευμένης απαγόρευσης καπνίσματος στο εσωτερικό του. Μας έκανε εντύπωση που δεν κυκλοφορούσαν καθόλου παιδιά σε ασανσέρ παρόλο ότι στο κτίριο διαμένουν 400 άτομα. Την ευθύνη λειτουργίας του έχει ο Ερυθρός Σταυρός με χρηματοδότηση από τον Δήμο Βερολίνου.

SALONwelcome:

H λέξη SALON σημαίνει τόπος συνάντησης, αλληλο-εκπαίδευσης και ενδυνάμωσης. Οι καλλιτέχνες που συμμετέχουν, ζουν και δουλεύουν στο Βερολίνο, ενώ κάποιοι δουλεύουν εθελοντικά με πρόσφυγες και κάποιοι άλλοι μέσω προγραμμάτων. Οι συναντήσεις μεταξύ των καλλιτεχνών και των προσφύγων γίνονται μια φορά το μήνα και σε αυτές γίνεται παρουσίαση και συζήτηση για τη δουλειά του καθενός/μιας. Στόχος είναι από τις συναντήσεις αυτές να προκύψουν ομάδες μουσικών, ζωγράφων, σχεδιαστών μόδας ή εικονογράφησης βιβλίων που θα συνεργαστούν σε καλλιτεχνικά πρότζεκτς ή/και θα δουλέψουν μαζί με άλλους πρόσφυγες κάθε ηλικίας με στόχο την ένταξή τους. Για παράδειγμα η εκμάθηση της γερμανικής γλώσσας μπορεί να γίνει μέσω διάφορων δημιουργικών δραστηριοτήτων όπως η ζωγραφική, η κεραμική, η φωτογραφία, ο κινηματογράφος αλλά ακόμα και η μαγειρική και το ράψιμο. Μερικές ενδιαφέρουσες δραστηριότητες είναι
- το εικονολεξικό (Picture Dictionary) που δημιουργήθηκε από ομάδα καλλιτεχνών και παιδιών που μένουν σε ξενώνα.
- η συλλογή με παιδικά τραγούδια (γερμανικά και συριακά)
- το φιλμ που γυρίστηκε ολόκληρο -σενάριο, σκηνοθεσία, κινηματογράφηση κλπ- από παιδιά (γερμανάκια και προσφυγόπουλα) σε μόλις 10 μέρες

ZUsammenKUNFT:

Η πρωτοβουλία αυτή είναι βασισμένη σε ένα λογοπαίγνιο, παίζει με τις λέξεις ZUSAMMEN (μαζί) και ZUKUNFT (μέλλον). Στεγάζεται στο κτήριο House of Statistics στην Alexanderplatz που ήταν κλειστό για 8 χρόνια και στόχος είναι η δημιουργία κοινωνικής στέγασης για πρόσφυγες, φοιτητές, ηλικιωμένους κα καθώς και χώρων για καλλιτεχνικές, πολιτιστικές, εκπαιδευτικές δραστηριότητες. Στα 75.000 τετρ. μέτρα του κτηρίου θα ζουν μαζί πρόσφυγες και Γερμανοί. Η πρωτοβουλία αυτή είναι αποτέλεσμα συνεργασίας πολλών φορέων που ασχολούνται με διαφορετικά αντικείμενα.

Από τα προβλήματα που αναδείχθηκαν, είναι αφενός οι περιορισμοί στην μετακίνηση προσφύγων από μια περιοχή στην άλλη, που δυσκολεύουν τη συμμετοχή τους σε καλλιτεχνικές εκθέσεις όσο και την πρόσβαση στην εκπαίδευση.

Ένταξη των προσφύγων στο εκπαιδευτικό σύστημα
Τρίτη 22 Νοεμβρίου (πρωί)

Επίσκεψη σε δύο σχολεία ένα δημοτικό και ένα γυμνάσιο στο οποίο λειτουργούν τάξεις ένταξης (welcome classes), και πιο συγκεκριμένα στα σχολεία Lenau (δημοτικό) στην περιοχή Kreuzberg και Robert Blum (Gymnasium) στην περιοχή Schoeneberg.

Παρακολουθήσαμε τα μαθήματα στις τάξεις υποδοχείς (το πώς γίνεται το μάθημα της γλώσσας αλλά και της μαθηματικών με διαδραστικό τρόπο), ενώ μιλήσαμε με τα παιδιά και τους εκπαιδευτικούς. Οι τάξεις υποδοχής αποτελούνται από άτομα διαφόρων εθνικοτήτων και υπάρχει πρόγραμμα γλώσσας, μαθηματικών κα στα γερμανικά με τη χρήση βιβλίων και οπτικο-ακουστικού υλικού. Η κοινή γλώσσα είναι γερμανικά για όλα τα παιδιά ώστε εξοικειώνονται μιλώντας μεταξύ τους και με τους εκπαιδευτικούς στα γερμανικά.

Μας έκανε εντύπωση ο τρόπος που μάθαιναν τα παιδιά τη σχέση θετικών κι αρνητικών αριθμών. Επειδή πολλά παιδιά δυσκολεύονταν να κατανοήσουν γιατί το -7 είναι μικρότερο από το +7 ή γιατί το -3 είναι μεγαλύτερο από το -7, η εκπαιδευτικός χρησιμοποίησε το παράδειγμα του πόσα χρήματα ή τι χρέος έχει κάποιος για να κατανοήσουν τα παιδιά από διαφορετικές χώρες τη σχέση μεταξύ αρνητικών και θετικών αριθμών καθώς και την διάταξή τους στον άξονα αρνητικοί-θετικοί αριθμοί.

Είχαμε, επίσης, την ευκαιρία να συζητήσουμε με τους εκπαιδευτικούς σχετικά με την εμπειρία τους, τον τρόπο που επιλέγονται τα παιδιά που συμμετέχουν στα προγράμματα welcome classes (είτε βρίσκονται σε camp είτε σε κατοικίες κοντά στην περιοχή του σχολείου), το εκπαιδευτικό/παιδαγωγικό πλαίσιο και το υλικό που χρησιμοποιείται. Διαπιστώσαμε, επίσης, το μεγάλο ενδιαφέρον που υπάρχει για συστηματική συνεργασία μεταξύ σχολείων και εκπαιδευτικών από τις δύο πόλεις (Βερολίνο κι Αθήνα).

Το Γυμνάσιο το οποίο επισκεφθήκαμε συμμετέχει στο «δίκτυο σχολείων χωρίς ρατσισμό», και σε πολλές άλλες δράσεις, όπως πχ για το κλίμα, τον πολιτισμό, την εξάλειψη των διακρίσεων, ενώ συνεργάζεται και με το πανεπιστήμιο.

Όπως μας ενημέρωσαν, αντιπροσωπεία της ΟΛΜΕ είχε επισκεφθεί προσφάτως το γυμνάσιο αυτό.

Εκπαίδευση προσφύγων (παιδιών και νέων) – ένταξη στο εκπαιδευτικό σύστημα
Τρίτη 22 Νοεμβρίου μεσημέρι

Δεκάδες Γερμανοί εκπαιδευτικοί αλλά κι εκπρόσωποι μη κυβερνητικών κι εθελοντικών οργανώσεων και ειδικοί συμμετείχαν στη συζήτηση για την εκπαιδευτική ένταξη των παιδιών και νέων προσφύγων.

Εκ μέρους της ελληνικής αντιπροσωπείας, η Μαρία Δημοπούλου παρουσίασε τα προγράμματα που αφορούν την επίσημη/τυπική εκπαίδευση των παιδιών προσφύγων, ενώ η Μαρία Ηλιοπούλου το πρόγραμμα «Ανοικτά Σχολεία» που υλοποιεί ο Δήμος Αθηναίων.

Ενδιαφέρουσα είναι η συνεργασία εθελοντών που πηγαίνουν στα σχολεία και βοηθούν τα παιδιά με την ανάγνωση κειμένων και υποστηρικτική διδασκαλία.

Συναυλία ενίσχυσης του WELCOMMOΝ στο δημαρχείο του Βερολίνου
Τρίτη 22 Νοεμβρίου απόγευμα

Συναυλία ενημέρωσης και υποστήριξης για το WELCOMMON διοργανώθηκε στο Βερολίνο, την Τρίτη 22 Νοεμβρίου, στην Aίθουσα Eκδηλώσεων του Kοινοβουλίου (Festsaal dew Rathauses) στο Charloteenburg. Συμμετείχαν, σε μια πολύ ωραία βραδιά, οι πιανίστες Μάριος Παπαδόπουλος (Φιλαρμονική της Οξφόρδης) και Lennart Speer (Muenchen), με έργα Beethoven, Schubert, Γεωργιάδη.

Η εκδήλωση διοργανώθηκε από ένα σύνολο 16 φορέων ανθρωπίνων δικαιωμάτων, κοινωνικών κι ανθρωπιστικών οργανώσεων, ιατρικών ενώσεων, των κομμάτων της πλειοψηφίας του Δήμου (Σοσιαλδημοκράτες, Πράσινοι και Αριστερά) με πρωτοβουλία της κίνησης πολιτών “Respect for Greece”, με την οποία συνεργάζεται στενά ο “Άνεμος Ανανέωσης”.

Την συναυλία χαιρέτισε ο Δήμαρχος της περιοχής Charlottenburg-Wilmersdorf, Reinhard Naumann, υπό την αιγίδα του οποίου ήταν, καθώς και εκπρόσωπος του Έλληνα πρέσβης Θ. Δασκαρώλη, ενώ παραβρέθηκε και η Αντιδήμαρχος για το Παιδί του Δήμου Αθηναίων, Μαρία Ηλιοπούλου. Ο Νίκος Χρυσόγελος εκ μέρους του «ΑΝΕΜΟΥ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ» και η Hilde Schramm εκ μέρους της πρωτοβουλίας “Respect for Greece” μίλησαν για την συνεργασία και το πρόγραμμα WELCOMMON.

Στέγαση προσφύγων και εμπλοκή της γειτονιάς
Τετάρτη 23 Νοεμβρίου (πρωί)
Επίσκεψη σε δύο ξενώνες φιλοξενίας προσφύγων

Ο ένας ξενώνας, τον οποίο επισκεφθήκαμε βρίσκεται στο Kreuzberg και διοικείται από το Diakonisches Werk (οργάνωση της εκκλησίας). Ο δεύτερος ξενώνας, Nachbarschaftshaus (= σπίτι γειτονιάς, πρόκειται για είδος ξενώνα) φιλοξενεί μόνο γυναίκες με τα παιδιά τους, βρίσκεται στο Schöneberg, διοικείται από την ΜΚΟ. Τα έξοδα λειτουργίας τους καλύπτονται από την τοπική κυβέρνηση (Senate).

Diakonisches Werk
Ο ξενώνας που διοικείται από το Diakonisches Werk λειτουργεί περίπου 100 χρόνια και φιλοξενεί πρόσφυγες μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο συνεχώς. Οι πρόσφυγες μένουν σε χωριστά δωμάτια και έχουν οι ίδιοι την πλήρη ευθύνη για το θέμα φαγητού, καθαριότητας, εκπαίδευσης και ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης. Στον ξενώνα φιλοξενούνται περίπου 150 άτομα για διάστημα ενός έως τρία χρόνια, μέχρι να βρουν σπίτι (παίρνει χρόνο) και εργασία. Κατά μέσον όρο το μέγεθος της οικογένειας που φιλοξενείται σε κάθε δωμάτιο είναι 1-3 άτομα. Οι τουαλέτες και οι μικρές κουζίνες είναι κοινόχρηστες.

Nachbarschaftshaus
Ο συγκεκριμένος ξενώνας έχει δυναμικότητα 50 ατόμων, όμως αυτή τη στιγμή φιλοξενεί 53 γυναίκες μαζί με τα παιδιά τους. Ζουν σε χωριστά δωμάτια τα οποία δεν έχουν ιδιωτικό μπάνια. Οι τουαλέτες και τα ντουζ είναι κοινόχρηστα, όπως και οι κουζίνες στις οποίες μαγειρεύει η κάθε γυναίκα το γεύμα για την οικογένειά της. Οι γυναίκες λαμβάνουν επίδομα για την διατροφή, την ένδυση και άλλα έξοδά τους. Ο ξενώνας παρέχει στέγαση και βασική υποστήριξη στο να μάθουν τη γλώσσα, να βρουν δουλειά και στη συνέχεια σπίτι. Επειδή όμως η εύρεση κατοικίας είναι δύσκολη, αρκετοί πρόσφυγες μένουν σε αντίστοιχους ξενώνες έως και 2 χρόνια. Το προσωπικό του ξενώνα αποτελείται από 4 γυναίκες (2η γενιά μεταναστών). Φύλαξη υπάρχει μόνο τη νύχτα από γυναίκα φύλακα. Οι εθελοντές είναι αμέτρητοι! όλοι μένουν στη γειτονιά και μόλις άνοιξε έτρεξαν να δηλώσουν τι δραστηριότητα μπορούν να οργανώσουν. Το αποτέλεσμα ήταν οι γυναίκες να μην έχουν καθόλου ελεύθερο χρόνο και το προσωπικό αναγκάστηκε να μειώσει όσο μπορούσε τις δραστηριότητες που οργάνωναν οι εθελοντές.

Καλές πρακτικές στέγασης στην Αθήνα και το Βερολίνο
Τετάρτη 23 Νοεμβρίου (απόγευμα):
Αναλυτική παρουσίαση του WELCOMMON και παρουσίαση των μοντέλων στέγασης από εκπρόσωπο του Συμβουλίου Προσφύγων του Βερολίνου.

Με πρωτοβουλία του Bildungswerk Berlin του ινστιτούτου Heinrich Boell (που ήταν ο 1 από τους συν-διοργανωτές της επίσκεψης) πραγματοποιήθηκε μια συνάντηση εργασίας για την παρουσίαση του WELCOMMON. Στη συζήτηση που ακολούθησε τονίστηκε ο σημαντικός ρόλος που μπορεί να παίξουν οι γείτονες στη στήριξη των δομών στέγασης κι ένταξης. Για να είναι υποστηρικτικοί οι γείτονες, όπως τονίστηκε, θα πρέπει να γνωρίζουν τι γίνεται στη γειτονιά τους. Πρώτα θα πρέπει να ενημερωθούν αυτοί και μετά τα ΜΜΕ και το ευρύτερο κοινό για να κάνουν τη δομή υπόθεση της γειτονιάς τους.

Επαγγελματική εκπαίδευση προσφύγων – συμβουλευτική – ένταξη στην εργασία
Πέμπτη 24 Νοεμβρίου, πρωί

Συμβουλευτική και επαγγελματική εκπαίδευση προσφύγων

Πολύ ενδιαφέρουσες συναντήσεις και συζητήσεις σε θέματα επαγγελματικής εκπαίδευσης προσφύγων με δημόσιες δομές κατάρτισης, συμβουλευτικά κέντρα, κυβερνητικούς υπαλλήλους και μη κυβερνητικές οργανώσεις που υλοποιούν παρόμοιες δράσεις. Επισκεφθήκαμε τη σχολή εκπαίδευσης για μηχανικούς αυτοκινήτων, μηχανών και ποδηλάτων καθώς κι εκπαίδευσης σε ξύλο και χαλιά στο Oberstufenzentrum fuer Kraftfahrzeug-technik in Charlottenburg στο Βερολίνο.

Μετά από ενημέρωσή τους στους χώρους φιλοξενίας από ειδικούς συμβούλους (η ειδική υπηρεσία έχει 40 συνεργάτες), οι πρόσφυγες που ενδιαφέρονται μπορούν να συμμετάσχουν, ανάλογα με τις ικανότητες και τα ενδιαφέροντά τους, σε προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης, έχοντας οικονομική βοήθεια για όσο χρόνο διαρκεί η εκπαίδευσή τους. Παράλληλα με την επαγγελματική κατάρτισή τους, πρέπει να παρακολουθούν και μαθήματα εκμάθησης της γερμανικής γλώσσας. Υπάρχει στενή συνεργασία δημόσιων φορέων και άλλων – Not for profit – φορέων.

Κεντρικό θέμα αυτών των συζητήσεων που είχαμε ήταν η προετοιμασία και προσαρμογή του γερμανικού μοντέλου επαγγελματικής κατάρτισης στις νέες ανάγκες και πραγματικότητες που δημιουργεί το μεγάλο ρεύμα προσφύγων, χωρίς να πέσει η ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης. Το θέμα των προσφύγων είναι πρόκληση και ευκαιρία για να γίνει το γερμανικό μοντέλο εκπαίδευσης και κατάρτισης πιο ευέλικτο κι αποτελεσματικό, μας τόνισαν όλοι οι συνομιλητές μας.

Ενδιαφέρον ο διάλογος ακόμα και οι διαφορετικές προσεγγίσεις: μερικοί ισχυρίζονταν ότι δεν δίνεται μεγάλο βάρος στην κατάρτιση των προσφύγων ενώ άλλοι υποστήριζαν με θέρμη ότι υπάρχουν σημαντικά προγράμματα και πολλά χρήματα τόσο από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση όσο και από το κρατίδιο του Βερολίνου και τους Δήμους για την κατάλληλη κατάρτιση των νέων προσφύγων ιδιαίτερα στα τεχνικά επαγγέλματα αλλά και για την συνέχιση των σπουδών σε πανεπιστημιακό επίπεδο.

Στις ειδικότητες των μηχανικών αυτοκινήτων διαπιστώνεται ότι το μοντέλο εκπαίδευσης των Σύριων ήταν πολύ διαφορετικό από το Γερμανικό, ενώ συχνά οι τεχνίτες είναι εμπειρικοί και δεν έχουν την υπομονή να ακολουθήσουν το μεγάλης διάρκειας πρόγραμμα κατάρτισης και παράλληλα εκμάθησης της γλώσσας που ισχύει στη Γερμανία και συνδυάζει θεωρητική με πρακτική εκπαίδευση (σε χώρους εργασίας).

Πολύ ενδιαφέρον ήταν και ο τρόπος οργάνωσης της συζήτησης με τρόπο ώστε να συμμετέχουν πολλοί χωρίς όμως να μονολογούν. Χαρακτηριστική είναι η διάταξη των συμμετεχόντων σε κάθε κύκλο συζητήσεων.

Προετοιμασία και εισαγωγή προσφύγων στο Γερμανικό ακαδημαϊκο-πανεπιστημιακό σύστημα
Πέμπτη 24 Νοεμβρίου (απόγευμα)

Μια πολύ ενδιαφέρουσα συνάντηση και συζήτηση είχαμε με εκπροσώπους από ακαδημαϊκά ιδρύματα, φορείς mentoring και χρηματοδότησης (Garantie Fonds Hochschule), τη Γερουσία του Βερολίνου (Berlin Senat for Educations, Youth and Science) και ιδρύματα σχετικά με την προετοιμασία τόσο των πανεπιστημίων όσο και των προσφύγων για την ένταξη των προσφύγων στο γερμανικό ακαδημαϊκό – πανεπιστημιακό σύστημα. Συμμετείχαν εκπρόσωποι των πανεπιστημίων τεχνικών και κοινωνικών επιστημών: Alice-Salomon-Hochschule of Berlin, Technical University of Berlin, Free University of Berlin.

Τα Γερμανικά πανεπιστήμια προετοιμάστηκαν (και προετοίμασαν), άλλα πιο γρήγορα άλλα πιο αργά, ειδικά προπτυχιακά και μεταπτυχιακά προγράμματα για τους πρόσφυγες. Μεταξύ άλλων διαμόρφωσαν ένα στάδιο προετοιμασίας όπου οι πρόσφυγες που ενδιαφέρονται, μετά από ενημέρωσή τους στους χώρους φιλοξενίας από ειδικούς συμβούλους, μπορούν να έχουν καθεστώς «προ-φοιτητή» μέχρι να μάθουν με επάρκεια τη γλώσσα (C1 επίπεδο) και να μπορέσουν να αποφασίσουν αν ενδιαφέρονται για τις συγκεκριμένες σπουδές. Μέχρι τότε έχουν πρόσβαση στη βιβλιοθήκη και στα «προνόμοια» που έχουν οι φοιτητές, μπορούν να παρακολουθούν τα μαθήματα που τους ενδιαφέρουν και να έχουν πρόσβαση στο ίντερνετ, ενώ υπάρχουν χρηματο-οικονομικά εργαλεία που μπορούν να αξιοποιήσουν όσο έχουν το καθεστώς του «προ-φοιτητή». Στο πρόγραμμα έχουν ενταχθεί εκατοντάδες νέοι πρόσφυγες.

Συνάντηση με αντιπροσωπεία του κοινοβουλίου του Βερολίνου

Παρασκευή 25 Νοεμβρίου

Μια πολύ ενδιαφέρουσα συνάντηση και γεύμα με τον πρόεδρο του νέου κοινοβουλίου του Βερολίνου και στελέχη των 3 κομμάτων (σοσιαλδημοκράτες, πράσινοι, αριστερά) που σχηματίζουν τη νέα κυβέρνηση είχαμε στο Κοινοβούλιο την Παρασκευή 25 Νοεμβρίου 2016.

Η συνάντησή μας αφορούσε στην ενδυνάμωση της συνεργασίας Αθήνας - Βερολίνου από τα κάτω, με αφορμή το προσφυγικό αλλά και ευρύτερα. Ο πρόεδρος του Κοινοβουλίου ανταποκρίθηκε αμέσως στην πρόταση για την συνάντηση που του απηύθυναν εκ μέρους των διοργανωτών η γερμανική Πρωτοβουλία Respect for Greece, το Ινστιτούτο Heinrich Böll (Bildungswerk Berlin) και ο "Άνεμος Ανανέωσης".

O Πρόεδρος του Κοινοβουλίου του Βερολίνου Ralf Wieland

Στην συνάντησή μας, με στελέχη των κομμάτων που είχαν την ευθύνη για το τμήμα της αναλυτικής συμφωνίας σχηματισμού κυβέρνησης που αφορούσε στο προσφυγικό και την κοινωνική ένταξη προσφύγων αλλά και θα έχουν σχετικές θέσεις ευθύνης, συμμετείχαν: ο πρόεδρος του Κοινοβουλίου Ralf Wieland (σοσιαλδημοκράτες), η Uelker Radziwill, μέλος του προεδρείου της κοιν. Ομάδας των σοσιαλδημοκρατών, η Katina Schubert, επικεφαλής των DIE LINKE στο Βερολίνο, ο Daniel Wesener, επικεφαλής των Πράσινων στο Βερολίνο και της κοινοβουλευτικής ομάδας τους, η Canan Bayram, εκπρόσωπος των Πράσινων για θέματα κοινωνικής ένταξης, μετανάστευσης και πολιτικής για τους πρόσφυγες, ο Tilmer Peters και άλλα στελέχη από διάφορες επιτροπές (πχ διεθνών σχέσεων).

Εκ μέρους του “Ανέμου Ανανέωσης» συμμετείχε ο Νίκος Χρυσόγελος, ενώ στην ελληνική αποστολή συμμετείχαν, επίσης, η Αντιγόνη Κοτανίδη, σύμβουλος του Δημάρχου Αθηναίων για τα θέματα προσφύγων/ μεταναστών, η Ελένη Πετράκη, από την υπηρεσία ασύλου και η Σάντρα Δόμβρου, από το Πολιτιστικό Κέντρο Anasa. Επικεφαλής της αντιπροσωπείας του Respect for Greece ήταν η Hilde Schramm, πρώην πράσινη βουλευτής του κοινοβουλίου του Βερολίνου.

Μεταξύ των προτάσεων στενής συνεργασίας από τα κάτω μεταξύ Βερολίνου - Αθήνας που κατατέθηκαν και συζητήθηκαν, ήταν η πρότασή μου για επίσκεψη μιας αντιπροσωπείας του κοινοβουλίου του Βερολίνου στην Αθήνα με τη συμμετοχή εκπροσώπων της κοινωνίας των πολιτών και θεσμικών φορέων που ασχολούνται με θέματα φιλοξενίας, εκπαίδευσης, ένταξης και απασχόλησης προσφύγων και μεταναστών και συναντήσεις με ανάλογους φορείς και κινήσεις. Πάνω σε αυτή την ιδέα θα δουλέψουμε το επόμενο διάστημα.

Συνεργασίες με πρωτοβουλίες και φορείς από τη Γερμανία για το προσφυγικό

Ο Άνεμος Ανανέωσης συνεργάζεται συστηματικά με ένα ευρύ δίκτυο φορέων και πρωτοβουλιών σε ευρωπαϊκό επίπεδο τόσο σε θέματα κοινωνικής επιχειρηματικότητας και κοινωνικής οικονομίας όσο και πράσινης οικονομίας, περιβάλλοντος και ενέργειας. Στο πλαίσιο του προγράμματος προσωρινής φιλοξενίας και κοινωνικής ένταξης προσφύγων, WELCOMMON, συνεργαζόμαστε συστηματικά, μεταξύ άλλων, με της γερμανική πρωτοβουλία "RESPECT FOR GREECE", τόσο σε θέματα ανταλλαγής εμπειριών και καλών πρακτικών όσο και συμμετοχής Γερμανών εθελοντών στις δραστηριότητές μας με έναν οργανωμένο και συστηματικό τρόπο.

Φιλοξενούμε, λοιπόν, από την αρχή του WELCOMMON, Γερμανούς εθελοντές μέσα από αυτή την συνεργασία μας που μας βοηθάνε τόσο σε πρακτικά θέματα όσο και στην κοινωνικο-ψυχολογική στήριξη και δημιουργική εκπαίδευση των φιλοξενούμενων προσφύγων.