30 Μαϊος 2018

Η Ιταλική καταιγίδα...

Φωτογραφία του Nikos Chrysogelos.
Η παρέμβαση του Ιταλού προέδρου και η απόρριψη ενός προτεινόμενου υπουργού που έχει ταχθεί εναντίον του Ευρώ είναι "πραξικόπημα" όπως διαβάζω να γράφουν κάποιοι; Από που προκύπτουν όλα αυτά για πραξικόπημα των Βρυξελλών ή των Γερμανών πέρα από εύκολους λαϊκισμούς;
Ο Ιταλός πρόεδρος έχει αυτό το δικαίωμα και ρόλο (δηλαδή να απορρίπτει έναν υπουργό) για να εξισορροπεί καταστάσεις. Αυτός ο ρόλος είναι θεσμικός δεν τον απέκτησε με πραξικόπημα. 
Ούτε στην Ιταλία ούτε στην Ελλάδα τέθηκε ανοικτά ερώτημα αποχώρησης από την Ευρωζώνη. Αν ένας υπουργός θέτει τέτοιο θέμα που δεν τέθηκε στην προεκλογική εκστρατεία, είναι προφανές ότι δεν έχει σχετική εντολή. Κάτι τέτοιο δεν είναι μια επιλογή ελάσσονος σημασίας, είναι προφανές ότι είτε πρέπει να γίνει σοβαρή πολιτική αντιπαράθεση και δημοψήφισμα για ένα τόσο σοβαρό θέμα που άπτεται στρατηγικών επιλογών της χώρας ή σωστά ο πρόεδρος - από θεσμική άποψη - έθεσε θέμα υπουργού (κι όχι κυβέρνησης συνολικά). Ο Ιταλός πρόεδρος έχει αυτό το δικαίωμα. Και δεν είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει στην Ιταλία. 
Στις ΗΠΑ έχουν προβλέψει άλλους θεσμούς για να εξισορροπούν τυχοδιωκτικές επιλογές εκλεγμένου προέδρου όπως πχ ο Τραμπ. Είναι πραξικόπημα αν έρχεται ένα δικαστήριο να αναιρέσει επιλογές ενός εκλεγμένου προέδρου; Μα ο πρόεδρος ή η κάθε κυβέρνηση ακόμα και αν πράγματι εκπροσωπούν την πλειοψηφία δεν είναι ανεξέλεγκτοι.  
Πολλοί υπονοούν ότι την απόφαση του Ιταλού προέδρου υπαγόρευσε η Μέρκελ ή οι "Βρυξέλλες". Αντιθέτως εγώ άκουσα τη Μέρκελ να λέει ότι θα συνεργαστεί με οποιαδήποτε κυβέρνηση κι ανέφερε την εμπειρία της με τον Τσίπρα. 
Αν και συνταγματικά η επιλογή του Ιταλού προέδρου είναι μέσα στα δημοκρατικά πλαίσια (αφού απέρριψε υπουργό, όχι κυβέρνηση), πολιτικά θεωρώ ότι δεν ήταν  σωστή επιλογή. Κατά την άποψή μου η καλύτερη λύση - αν κι εξόχως επικίνδυνη - για την Ιταλία θα ήταν να δέχονταν ο πρόεδρος της Δημοκρατίας τη συμμετοχή του συγκεκριμένου υπουργού στην κυβέρνηση. Είμαι σίγουρος ότι μέσα σε ένα μήνας θα συνειδητοποιούσε (ίσως με επώδυνο για την ιταλική κοινωνία τρόπο) τις ανοησίες που έλεγε και τις ψευδαισθήσεις που είχε, όπως " να τους ...χαρίσουν 250 δις χρέος αλλιώς θα επέστρεφαν στην ιταλική...λιρέτα" (με τι ισοτιμία άραγε σε σχέση με το ευρώ και το δολάριο).
Υπάρχει ευρέως μια άποψη ότι η Μέρκελ και οι Βρυξέλλες υπαγόρευσαν τη θέση αυτή στον Ιταλό πρόεδρο γιατί η Γερμανία φοβότανε τις επιπτώσεις στην οικονομία της από μια έξοδο της Ιταλίας από την Ευρωζώνη. Δεν νομίζω ότι κινδυνεύει η Γερμανία αν καταρρεύσει η Ιταλική οικονομία. Δεν τεκμηριώνεται πουθενά μια τέτοια υπόθεση, κανένα σοβαρό think tank δεν το τεκμηριώνει. Οι Ιταλοί θα πληγούν, η ευρωπαϊκή ιδέα και η Ευρωζώνη μπορεί, αλλά η γερμανική οικονομία είτε είναι στην Ευρωζώνη είτε όχι είναι ιδιαίτερα ισχυρή και σε περίπτωση κρίσης θα επωφεληθεί αφού πολλοί θα καταφύγουν εκεί για προστασία. 
Η Γερμανία ευτυχώς δεν έχει πολιτική διάλυσης της ευρωζώνης, ακόμα και αν βραχυπρόθεσμα μια κατάρρευση της Ευρωζώνης μπορεί να ενίσχυε την γερμανική οικονομία ως καταφύγιο σταθερότητας. Οι Γερμανοί καταλαβαίνουν ότι όχι μόνο η κλίμακα της Γερμανίας αλλά ακόμα και της Ευρώπης είναι πολύ μικρή σήμερα για την επιβίωση της οικονομίας. Αυταπάτη είναι επίσης να περιμένει κάποιος από τη Γερμανία να αναλάβει το χρέος της Ιταλίας που ξεπερνάει το 1 τρις ευρώ. 
Το Ιταλικό χρέος είναι πολύ μεγάλο για να αντιμετωπιστεί και πολύ μεγάλο για να παραμένει. Οι λύσεις δεν είναι εύκολες. Η πολιτική κρίση επιδεινώνει - όπως συνέβη και στην περίπτωσή μας - το πρόβλημα. Οι πολιτικές δυνάμεις αδυνατούν να επεξεργαστούν ένα δίκαιο και ισορροπημένο σχέδιο αντιμετώπισης της κρίσης, και οι λαϊκιστές θα κερδίζουν επιρροή προβάλλοντας απλοϊκές απόψεις μέχρι να αναγκαστούν να αναλάβουν την διαχείριση των προβλημάτων. Τότε επιδεικνύονται ακόμα πιο ανίκανοι από τις "συστημικές δυνάμεις". Στην πραγματικότητα χρειάζεται ένας τρίτος πόλος, ανάμεσα στις παραδοσιακές δυνάμεις που ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό για την κρίση και τις λαϊκιστικές δυνάμεις που προωθούν αφελείς και τελικά επικίνδυνες απόψεις.
Αλλά μέχρι τότε....Προφανώς οι λαοί μπορεί να επιλέγουν ότι θέλουν αρκεί να γνωρίζουν και να αποδέχονται τις συνέπειες. Αυτό δεν σημαίνει, πάντως, ότι η πλειοψηφία έχει πάντα δίκιο