Το περιβάλλον σχετίζεται τόσο με την ποιότητα ζωής όσο και με την ανάκαμψη της οικονομίας. Η προστασία και σωστή διαχείριση του περιβάλλοντος όχι μόνο δεν «κοστίζει» αλλά μπορεί να συμβάλλει στη βιώσιμη ευημερία και σε νέες θέσεις εργασίας. Ο τρόπος που προσεγγίζεται το περιβάλλον και η διαχείρισή του ως το αναγκαίο θύμα της οικονομικής κρίσης και η παράκαμψη της περιβαλλοντικής πολιτικής για την προσέλκυση επενδύσεων, είναι τεράστιο λάθος.Στην πραγματικότητα η προστασία του περιβάλλοντος και η αλλαγή της οικονομίας σε πράσινη κατεύθυνση προσφέρουν σημαντικές ευκαιρίες για καινοτομία, δημιουργία θέσεων εργασίας, και νέες, βιώσιμες μορφές οικονομικής δραστηριότητας που δεν ανταγωνίζονται αλλά στηρίζουν την επιβίωσή μας. Χρειάζεται, λοιπόν, να επενδύσουμε ως χώρα και κοινωνία στο μέλλον, όχι στο παρελθόν.
Η καταστροφή του περιβάλλοντος είναι αυτή που κοστίζει, όχι η προστασία και διαχείρισή του. Τα παραδείγματα είναι πολλά. Αρκεί ίσως ένα και μόνο, το βασικό συμπέρασμα της έρευνας της Τράπεζας της Ελλάδας: το οικονομικό κόστος της κλιματικής αλλαγής για την Ελλάδα, αν δεν λάβουμε τα απαραίτητα μέτρα, θα ξεπεράσει τα 700 δις μέσα σε αυτό τον αιώνα, δυο φορές δηλαδή το ύψος του ελληνικού χρέους. Η πρόσφατη έκθεση για λογαριασμό της Παγκόσμιας Τράπεζας εκτιμάει ότι μέσα στον αιώνα που διανύουμε η μέση θερμοκρασία του πλανήτη μπορεί να αυξηθεί κατά 4 βαθμούς Κελσίου, ενώ διαπιστώνει παράλληλα ότι το οικονομικό κόστος από την κλιματική αλλαγή είναι ήδη πολύ βαρύ.
Είναι εφικτό να δημιουργήσουμε θέσεις εργασίας τοπικά, μηδενίζοντας τα σκουπίδια μας, όπως για παράδειγμα συμβαίνει ήδη σε μερικές περιοχές στην Ιταλία. Υπάρχει εναλλακτική λύση απέναντι σε εξορυκτικές δραστηριότητες όπως αυτές στη Χαλκιδική και στη Θράκη, επενδύοντας στην αποτελεσματική χρήση των πρώτων υλών, την επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση πολύτιμων μετάλλων. Για παράδειγμα, στο Βέλγιο εδρεύει η εταιρεία Umicore που ανακυκλώνει μέταλλα. Έχει τζίρο σε ένα χρόνο 14.5 δις όσο περίπου η αξία όλου του χρυσαφιού της Χαλκιδικής, απασχολεί 14.500 εργαζόμενους και ανακτάει από χρησιμοποιημένες ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές ίσως και τριπλάσια ποσότητα χρυσού από αυτή που θα εξορυχθεί στην Χαλκιδική.
Υπάρχουν μελέτες που δείχνουν ότι στην πράσινη οικονομία μπορεί να δημιουργηθούν 20 εκατ. θέσεις εργασίας στην Ευρώπη μέχρι το 2020. Ακόμα και στις ζοφερές συνθήκες που ζούμε σήμερα λοιπόν, υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις.
Έχουμε κάνει πολλές λάθος επιλογές τις τελευταίες δεκαετίες, στο όνομα της πρόσκαιρης ευημερίας, του πλούτου που βασίζεται στο χρήμα και όχι σε αξίες ζωής. Σήμερα, κινδυνεύουμε ακόμα περισσότερο λόγω της κρίσης. Πρέπει να πάψουμε να κόβουμε το κλαδί πάνω στο οποίο καθόμαστε.
Η προσπάθεια μας χρειάζεται να επικεντρωθεί στην αλλαγή της οικονομία μας μέσω και των καθημερινών συνηθειών μας ώστε όχι μόνο να παίρνουμε υπόψη μας το περιβάλλον αλλά να είναι αυτές - η οικονομία και οι συνήθεις μας - που το διατηρούν μακροχρόνια και το εξασφαλίζουν για τις επόμενες γενιές. Για να μπορέσουμε να αλλάξουμε συνήθειες, πρακτικές, να μπορέσουμε να επηρεάσουμε πολιτικές και να απαιτήσουμε αλλαγές, χρειάζεται ευαισθητοποίηση, ενημέρωση των πολιτών και των κοινωνιών για τη σημασία της συνύπαρξης, της προστασίας της βιοποικιλότητας και των οικοσυστημάτων.
Δεν αρκούν όμως τα “πρέπει”, χρειάζεται σε όλες τις πολιτικές, όχι μόνο στην πολιτική για το περιβάλλον αλλά και στην οικονομία, να θέσουμε την προστασία του περιβάλλοντος ως βασική αρχή.
Οι ευρωπαϊκές πολιτικές που αφορούν στην περιφερειακή ανάπτυξη, στη γεωργική πολιτική, στην κοινωνική συνοχή, στη θαλάσσια στρατηγική, στην αλιεία, θα επηρεαστούν τα επόμενα χρόνια καθοριστικά από την ανάγκη να προστατέψουμε το περιβάλλον, τις φυσικές περιοχές, τα διάφορα είδη – βιοποικιλότητα – τα νερά, να ανακυκλώσουμε τα απορρίμματα και να προστατέψουμε τους φυσικούς πόρους και τις πρώτες ύλες, να προστατέψουμε το κλίμα, να περιορίσουμε τη σπατάλη ενέργειας και νερού, να βασιστούμε στην εξοικονόμηση της ενέργειας και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (άνεμο, ήλιο, κύματα, βιομάζα, γεωθερμία κα).
Η προσπάθεια χρειάζεται να ενταθεί. Περιβάλλον, οικοσυστήματα, κλίμα, φυσικές περιοχές, βιοποικιλότητα, θα είναι, όλο και περισσότερο, έννοιες και λέξεις κλειδιά που θα μπουν στην καθημερινή μας ζωή αλλά και στην οικονομία, την επόμενη περίοδο, τα επόμενα χρόνια μιλώντας και για τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό. Πράσινη οικονομία, βιο-οικονομία, πράσινη χημεία δεν είναι άγνωστες λέξεις αλλά καταλύτες για να αλλάξουμε και την οικονομία σε μια εποχή που το παραδοσιακό μοντέλο καταρρέει.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, οι κυβερνήσεις, οι Δήμοι, οι επαγγελματικές οργανώσεις χρειάζεται να συζητάνε με τις περιβαλλοντικές οργανώσεις, όσο μικρές κι αν είναι αυτές. Ο ρόλος τους είναι σημαντικός σε όλα τα επίπεδα, σε κάθε περιοχή, σε κάθε τόπο αλλά και σε κάθε χώρα και συνολικά σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Ο διάλογος με όλους τους φορείς - αλλά ιδιαίτερα με τις περιβαλλοντικές οργανώσεις - μπορεί να κάνει τις αποφάσεις μας πιο σοφές, πιο ισορροπημένες.
___________________
Το άρθρο του Ν. Χρυσόγελου δημοσιεύτηκε στο www.eklogika.gr στις 8/4/2013
