διαβούλευση των διαφορετικών κοινωνικών εταίρων.
Υπάρχουν ορισμένες καλές προσπάθειες σε περιφερειακό ή σε διασυνοριακό επίπεδο, πχ μεταξύ Γερμανίας και Πολωνίας, σχέδια στην περιοχή του Ατλαντικού ή της Βαλτικής αλλά και στο πλαίσιο του Μεσογειακού Σχεδίου Δράσης του Προγράμματος του ΟΗΕ για το Περιβάλλον (UNEP/MAP), κυρίως στο πλαίσιο της εφαρμογής του Πρωτοκόλλου για την Παράκτια Ζώνη.
Hεφαρμογή του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού στις 3 μακρο-περιφέρειες της Μεσογείου θα μπορούσε να βοηθήσει στην προώθηση κοινών διασυνοριακών πιλοτικών πρωτοβουλιών σε μια περιοχή όπου ο χωροταξικός σχεδιασμός δεν έχει προχωρήσει ακόμα ικανοποιητικά.
Όμως, επιμέρους και συχνά αποσπασματικές ή χωρίς συνέχεια πρωτοβουλίες δεν θα φέρουν το επιθυμητό αποτέλεσμα. Πολλά κράτη μέλη έχουν καθυστερήσει υπερβολικά τον Χωροταξικό Σχεδιασμό στην ξηρά, είναι πιθανόν λοιπόν να καθυστερήσουν ακόμα περισσότερο το Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό, ενώ οι εξελίξεις και οι παρεμβάσεις σε αυτόν τον χώρο είναι ήδη πολύ έντονες: εξορύξεις, άντληση πετρελαίου και φυσικού αερίου, ανεξέλεγκτη χάραξη θαλάσσιων διαδρομών πετρελαιοφόρων κι άλλων σκαφών με επικίνδυνα φορτία, μέσα ή κοντά σε ευαίσθητες οικολογικά περιοχές, εκτεταμένα δίκτυα αγωγών πετρελαίου, ηλεκτρικών καλωδίων, χωρίς να έχει προηγηθεί ένας πραγματικός σχεδιασμός και να έχουν συμφωνηθεί οι χρήσεις στις θαλάσσιες περιοχές .
Είναι πολύ σημαντική λοιπόν η νομοθετική πρωτοβουλία της Κομισιόν για μια Ευρωπαϊκή Οδηγία που θέτει ένα κοινό πλαίσιο για το Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό και την Ολοκληρωμένη Διαχείριση της Παράκτιας Ζώνης, που μέχρι τώρα ήταν σε επίπεδο εθελοντικών πρωτοβουλιών.
Ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός χρειάζεται να βασίζεται σε κοινές για όλους κατευθύνσεις και κοινά στάνταρντ αλλιώς θα υπάρξει σύγχυση, διαφορετικές προσεγγίσεις, αναποτελεσματικότητα, και θα ενισχυθεί η καταστροφική εκμετάλλευση των θαλάσσιων και παράκτιων πόρων:
- Τα θαλάσσια και παράκτια οικοσυστήματα είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα. Απαιτείται, λοιπόν, να ακολουθηθεί η “προσέγγιση του οικοσυστήματος” ως εργαλείο για τον σχεδιασμό και να λαμβάνονται υπόψη οι “υπηρεσίες” που προσφέρουν τα οικοσυστήματα αυτά. Η αρχή της πρόληψης έχει ιδιαίτερη σημασία και στο Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό.
- Η υπευθυνότητα διαμορφώνεται μέσα από τη συμμετοχή στη διαβούλευση. Τα Σχέδια αυτά σε περιφερειακό, εθνικό και διασυνοριακό επίπεδο πρέπει να διαμορφωθούν μετά από εκτενή διαβούλευση με τις περιφερειακές και τοπικές αρχές, τους πολίτες και την κοινωνία των πολιτών, ώστε να περιοριστούν οι συγκρούσεις χρήσεων του θαλάσσιου και παράκτιου χώρου, και να διασφαλιστεί η βιώσιμη διαχείριση του θαλάσσιων και παράκτιων κοινών πόρων προς όφελος των τοπικών κοινωνιών και της περιφερειακής βιώσιμης ανάπτυξης.
- Τα σχέδια είναι αναγκαίο να διασφαλίζουν τόσο την κοινωνική συνοχή και βιώσιμη ευημερία των ανθρώπινων κοινωνιών όσο και την μακροχρόνια βιωσιμότητα των οικοσυστημάτων. Χρειάζεται να ενσωματώνουν οικολογική καινοτομία, καλές πρακτικές. Να βασίζονται στην αλληλοκατανόηση. Να ξεκινάνε με βάση υπάρχοντες μηχανισμούς και πετυχημένα εργαλεία που στη συνέχεια θα ενδυναμώνουν. Οι ελλείψεις σε δεδομένα, δεν πρέπει να είναι δικαιολογία για αναβολή επ' αόριστον της διαμόρφωσης σχεδίων. Οι μηχανισμοί και τα εργαλεία εφαρμογής, οι δεξιότητες και οι γνώσεις των αρχών αλλά και των περιφερειακών / τοπικών κοινωνιών χρειάζεται, φυσικά, να βελτιώνονται συνεχώς, με αξιολόγησή τους μέσω της εφαρμογής τους στην πράξη. Είναι πολύ καλύτερο μέσω της έναρξης διαμόρφωσης Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού να εντοπίζονται τα κενά, οι ελλείψεις σε δεδομένα, οι αδυναμίες των διοικητικών δομών και τα προβλήματα των μηχανισμών εφαρμογής, παρά να περιμένει κάποιος να συγκεντρωθούν όλα τα στοιχεία και να αναπτυχθούν οι κατάλληλοι μηχανισμοί για να ξεκινήσει το Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό.
- Ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός πρέπει να συνδυάζεται με τους άλλους χωροταξικούς σχεδιασμούς, τις ειδικές πολιτικές(πχ για Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, υδατοκαλλιέργεια, εξορύξεις, δημιουργία θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών) όπως και πρακτικές (θαλάσσιοι λεωφόροι, μορφές αλιείας κα). Να λαμβάνονται υπόψη παράλληλες πρωτοβουλίες και η εμπειρία από πιλοτικά προγράμματα. Να ενσωματώνονται οι διεθνείς κι ευρωπαϊκές νομοθετικές υποχρεώσεις (Πρωτόκολλο Βαρκελώνης, Πρωτόκολλο για την Ολοκληρωμένη Διαχείριση Παράκτιας Ζώνης κα).
- Είναι αναγκαίο να τεθούν λοιπόν χρονοδιαγράμματα, ένα είδος οδικού χάρτη, ίσως ακολουθώντας την προσέγγιση της Οδηγίας Πλαίσιο για τα Νερά για επίτευξη συγκεκριμένων στόχων μέσα σε συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα. Υπάρχουν περιοχές που χρειάστηκαν 2-3 χρόνια για να ολοκληρώσουν τον σχεδιασμό, άλλες που χρειάστηκαν 12 και πλέον χρόνια και άλλες που δεν έχουν καν ξεκινήσει.
- Η βοήθεια της Κομισιόν και της ΕΕ συνολικότερα θα ήταν πολύ χρήσιμη για την αντιμετώπιση και επίλυση διασυνοριακών προβλημάτων, με βάση το διεθνές δίκαιο, αξιοποιώντας τις δυνατότητες που προσφέρει ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός, όπως δείχνει και η εμπειρία επίλυσης διασυνοριακών διαφορών μεταξύ Γερμανίας και Πολωνίας.
Η υιοθέτηση μιας Οδηγίας που θέτει το πλαίσιο για Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό και Ολοκληρωμένη Διαχείριση Παράκτιας Ζώνης χρειάζεται να συνοδεύονται από κατάλληλα οικονομικά και διοικητικά εργαλεία που να στοχεύουν στην εφαρμογή βιώσιμων και πρακτικών Σχεδίων σε Περιφερειακό, Εθνικό και Διασυνοριακό επίπεδο.
Για να διασφαλιστεί ότι ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός θα οδηγήσει σε βιώσιμη διαχείριση των θαλασσών κι ακτών, η πρόταση της Κομισιόν θα πρέπει να:
1.Παρέχει μια συνεκτική κατεύθυνση, ξεκάθαρους στόχους και συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα για την επίτευξή τους, διασφαλίζοντας την αναλογικότητα και την επικουρικότητα, μέσα από μια οικοσυστημική προσέγγιση
2.Προστατεύει καλύτερα το περιβάλλον, παράκτιο και θαλάσσιο, εντοπίζει και προστατεύει τις ιδιαίτερα ευαίσθητες οικολογικές περιοχές διασφαλίζοντας την διασύνδεση κι επικοινωνία μεταξύ τους καθώς και την προστασία των φυσικών πόρων και της βιοποικιλότητας για τις σημερινές και μελλοντικές γενεές.
3.Απαιτεί από τα Κράτη Μέλη να συνεργάζονται και συντονίζουν αποτελεσματικά τους κρατικούς φορείς για να διασφαλίζουν ότι τα σχέδια και οι στρατηγικές είναι συνεκτικά σε όλη τη παράκτια και θαλάσσια ζώνη, ότι οι δραστηριότητες που αναπτύσσονται σε μια περιοχή είναι συμβατές μεταξύ τους και δημιουργούν μικρότερο ανταγωνισμό μεταξύ τομέων για μονοπώληση του χώρου.
4.Ενισχύει την αποτελεσματική διασυνοριακή συνεργασία μέσα από πιλοτικά σχέδια, την ανταλλαγή εμπειριών και καλών πρακτικών, τη διαμόρφωση κοινής προσέγγισης σε διασυνοριακές οικονομικές δραστηριότητες όπως είναι η αλιεία, οι μεταφορές, οι συγκοινωνίες, η δημιουργία θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών, ενεργειακά σχέδια κα
5.Θα εμπλέκει ενεργά όλους τους ενδιαφερόμενους κοινωνικούς εταίρους και τις Αρχές στη σύνταξη αυτών των σχεδίων και στρατηγικών, στη βάση επικαιροποιημένων δεδομένων και στοιχείων
6.Θα προνοήσει για συνέργειες ανάμεσα στους παραγωγικούς κλάδους για την από κοινού χωροθέτηση συμβατών χρήσεων και δραστηριοτήτων στο πλαίσιο ολοκληρωμένου Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού κι Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Παράκτιας Ζώνης, ώστε να βελτιώνεται η υπευθυνότητα και η βιωσιμότητα των επενδύσεων, η βιώσιμη ευημερία των τοπικών κοινωνιών και η δημιουργία ευκαιριών απασχόλησης σε βιώσιμους τομείς
7.Μειώνει τους κινδύνους από την κλιματική αλλαγή, προσφέρει εργαλεία άμυνας και συμβάλει στην προσαρμογή στις συνθήκες που διαμορφώνονται εξαιτίας της ανατροπής του κλίματος.
8.Απαιτεί ότι όλα τα σχέδια και οι στρατηγικές για το Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό και την Ολοκληρωμένη Διαχείριση της Παράκτιας Ζώνης θα υπόκεινται σε Στρατηγικό 'Έλεγχο Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, κατά τα πρότυπα της ευρωπαϊκής Οδηγίας 2001/42/EC.
9.Εναρμονίζει τον θαλάσσιο και παράκτιο σχεδιασμό και τον Χωροταξικό Σχεδιασμό για την ξηρά χρησιμοποιώντας την Ολοκληρωμένη Διαχείριση της Παράκτιας Ζώνης ως τον συνδετικό κρίκο, αντί να είναι η ακτή απλώς η γέφυρα για επέκταση δραστηριοτήτων της ξηράς στη θάλασσα.
Ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός και η Ολοκληρωμένη Διαχείριση της Παράκτιας Ζώνης είναι δύο εξαιρετικά και πολύ χρήσιμα εργαλεία. Μετά από πολλά χρόνια αναλύσεων και προτροπών χωρίς πολλές φορές πρακτικό αποτέλεσμα, ήρθε η ώρα να αποτελέσουν ένα υποχρεωτικό, γενικευμένο και συνεκτικό πλαίσιο εφαρμογής σε όλα τα Κράτη Μέλη. Για να προωθήσουμε επί της ουσίας μια υπεύθυνη οικονομία, να δημιουργήσουμε νέες, οικολογικά και κοινωνικά απαραίτητες θέσεις εργασίας, να αναθερμάνουμε τις τοπικές οικονομίες σε βιώσιμη κατεύθυνση, να βγούμε από τη κρίση και να προστατεύσουμε τους πολύτιμους παράκτιους και θαλάσσιους πόρους.
